ГРАНАТТАР: нускалардын айырмасы
No edit summary |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''ГРАНАТТАР ''' (лат. granatus – бүртүкчөлүү) – силикаттар классындагы минералдар тобу. Химиялык жалпы формуласы | '''ГРАНАТТАР ''' (лат. granatus – бүртүкчөлүү) – силикаттар классындагы минералдар тобу. Химиялык жалпы формуласы <math>R_3^{2+}R_2^{3+}[SiO_4]_3</math>, мында R<sup>2+</sup> – Mg, Fe, Mn, Ca; R<sup>3+</sup> – Al, Fe, Cr. Химиялык элементтердин изоморфтук алмашуусу болушу мүмкүн. | ||
[[File:ГРАНАТТАР1.png | thumb | none]] | [[File:ГРАНАТТАР1.png | thumb | none]] | ||
Ошого байланыштуу азыркы учурда Гранаттар эки катарга бөлүнөт: 1) магний-марганец темирлүү Гранаттар – пироп Mg<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, а л ь м а н д и н Fe<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[ S iO<sub>4</sub>]<sub>3</sub> , спессартин Mn<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>; 2) кальцийлүү Гранаттар – гроссуляр Са<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, андрадит Са<sub>3</sub>Fe<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, уваровит Са<sub>3</sub>Сr<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, өтө сейрек гольдманит Са<sub>3</sub>V<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>. Ошондой эле табиятта гидрогранаттар (плазолит Са<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>2</sub> (OH)<sub>4</sub> ж. б.) ж-а аталган катарлар ичинде аралаш курамдуу Гранаттар да кездешет. Гранаттар куб сингониясында кристаллданат. Өӊү ар түрдүү: түссүз, жашыл, саргыч, күрөӊ, кара, кызыл, кочкул кызыл ж. б. Катуулугу курамына байланыштуу ''Моос шкаласы'' б-ча 6,0–7,5; тыгыздыгы 3,2–4,3 ''г/см''<sup>3</sup>. Гранаттар табиятта көбүнчө контакттуу метасоматоз тоо тектеринде, гранат скарндарында, пегматит тарамдарында болот, алар гнейс ж-а метаморфизмделген сланецтерди түзүүчү минералдардан ж-а магмадан пайда болот. Эклогит, кимберлит сыяктуу өтө тереӊдикте пайда болуп, метаморфизмге чалдыккан негиздүү тоо тектерде, гидротерм тарамдарында ж-а ар түрдүү кен чачындыларында (россыпь) кеӊири тараган. Кээ бири (пироп) дайыма алмаз м-н бирге кезигет (мисалы, Якутиянын кимберлит түтүктөрү). Гранаттардын мөлтүр тунук кооз түстүүлөрү ж-а ири кристаллдарды пайда кылуучу түрлөрү (демантоид, пироп, альмандин ж. б.) зергерлик иште асыл таш катары колдонулат. Күӊүрт түстүү катуу Гранаттардан техникалык жылмалагыч материал жасалат. | Ошого байланыштуу азыркы учурда Гранаттар эки катарга бөлүнөт: 1) магний-марганец темирлүү Гранаттар – пироп Mg<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, а л ь м а н д и н Fe<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[ S iO<sub>4</sub>]<sub>3</sub> , спессартин Mn<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>; 2) кальцийлүү Гранаттар – гроссуляр Са<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, андрадит Са<sub>3</sub>Fe<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, уваровит Са<sub>3</sub>Сr<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, өтө сейрек гольдманит Са<sub>3</sub>V<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>. Ошондой эле табиятта гидрогранаттар (плазолит Са<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>2</sub> (OH)<sub>4</sub> ж. б.) ж-а аталган катарлар ичинде аралаш курамдуу Гранаттар да кездешет. Гранаттар куб сингониясында кристаллданат. Өӊү ар түрдүү: түссүз, жашыл, саргыч, күрөӊ, кара, кызыл, кочкул кызыл ж. б. Катуулугу курамына байланыштуу ''Моос шкаласы'' б-ча 6,0–7,5; тыгыздыгы 3,2–4,3 ''г/см''<sup>3</sup>. Гранаттар табиятта көбүнчө контакттуу метасоматоз тоо тектеринде, гранат скарндарында, пегматит тарамдарында болот, алар гнейс ж-а метаморфизмделген сланецтерди түзүүчү минералдардан ж-а магмадан пайда болот. Эклогит, кимберлит сыяктуу өтө тереӊдикте пайда болуп, метаморфизмге чалдыккан негиздүү тоо тектерде, гидротерм тарамдарында ж-а ар түрдүү кен чачындыларында (россыпь) кеӊири тараган. Кээ бири (пироп) дайыма алмаз м-н бирге кезигет (мисалы, Якутиянын кимберлит түтүктөрү). Гранаттардын мөлтүр тунук кооз түстүүлөрү ж-а ири кристаллдарды пайда кылуучу түрлөрү (демантоид, пироп, альмандин ж. б.) зергерлик иште асыл таш катары колдонулат. Күӊүрт түстүү катуу Гранаттардан техникалык жылмалагыч материал жасалат. | ||
[[Category: 2-том]] | [[Category: 2-том]] | ||
07:45, 11 Декабрь (Бештин айы) 2024 -га соңку нускасы
ГРАНАТТАР (лат. granatus – бүртүкчөлүү) – силикаттар классындагы минералдар тобу. Химиялык жалпы формуласы , мында R2+ – Mg, Fe, Mn, Ca; R3+ – Al, Fe, Cr. Химиялык элементтердин изоморфтук алмашуусу болушу мүмкүн.
![{\displaystyle R_{3}^{2+}R_{2}^{3+}[SiO_{4}]_{3}}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/458c02cec71b4295e9786fbfcb75e9182cafe3d1)
Ошого байланыштуу азыркы учурда Гранаттар эки катарга бөлүнөт: 1) магний-марганец темирлүү Гранаттар – пироп Mg3Al2[SiO4]3, а л ь м а н д и н Fe3Al2[ S iO4]3 , спессартин Mn3Al2[SiO4]3; 2) кальцийлүү Гранаттар – гроссуляр Са3Al2[SiO4]3, андрадит Са3Fe2[SiO4]3, уваровит Са3Сr2[SiO4]3, өтө сейрек гольдманит Са3V2[SiO4]3. Ошондой эле табиятта гидрогранаттар (плазолит Са3Al2[SiO4]2 (OH)4 ж. б.) ж-а аталган катарлар ичинде аралаш курамдуу Гранаттар да кездешет. Гранаттар куб сингониясында кристаллданат. Өӊү ар түрдүү: түссүз, жашыл, саргыч, күрөӊ, кара, кызыл, кочкул кызыл ж. б. Катуулугу курамына байланыштуу Моос шкаласы б-ча 6,0–7,5; тыгыздыгы 3,2–4,3 г/см3. Гранаттар табиятта көбүнчө контакттуу метасоматоз тоо тектеринде, гранат скарндарында, пегматит тарамдарында болот, алар гнейс ж-а метаморфизмделген сланецтерди түзүүчү минералдардан ж-а магмадан пайда болот. Эклогит, кимберлит сыяктуу өтө тереӊдикте пайда болуп, метаморфизмге чалдыккан негиздүү тоо тектерде, гидротерм тарамдарында ж-а ар түрдүү кен чачындыларында (россыпь) кеӊири тараган. Кээ бири (пироп) дайыма алмаз м-н бирге кезигет (мисалы, Якутиянын кимберлит түтүктөрү). Гранаттардын мөлтүр тунук кооз түстүүлөрү ж-а ири кристаллдарды пайда кылуучу түрлөрү (демантоид, пироп, альмандин ж. б.) зергерлик иште асыл таш катары колдонулат. Күӊүрт түстүү катуу Гранаттардан техникалык жылмалагыч материал жасалат.