ГРАНАТТАР: нускалардын айырмасы

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү
No edit summary
No edit summary
 
1 сап: 1 сап:
'''ГРАНАТТАР ''' (лат. granatus – бүртүкчөлүү) – силикаттар классындагы минералдар тобу. Химиялык жалпы формуласы R 2􀀎 3 R 􀀎 32 [SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, мында R<sup>2+</sup> – Mg, Fe, Mn, Ca; R<sup>3+</sup> – Al, Fe, Cr. Химиялык элементтердин изоморфтук алмашуусу болушу мүмкүн.
'''ГРАНАТТАР ''' (лат. granatus – бүртүкчөлүү) – силикаттар классындагы минералдар тобу. Химиялык жалпы формуласы <math>R_3^{2+}R_2^{3+}[SiO_4]_3</math>, мында R<sup>2+</sup> – Mg, Fe, Mn, Ca; R<sup>3+</sup> – Al, Fe, Cr. Химиялык элементтердин изоморфтук алмашуусу болушу мүмкүн.
[[File:ГРАНАТТАР1.png | thumb | none]]
[[File:ГРАНАТТАР1.png | thumb | none]]
Ошого байланыштуу азыркы учурда Гранаттар эки катарга бөлүнөт: 1) магний-марганец темирлүү Гранаттар – пироп Mg<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, а л ь м а н д и н Fe<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[ S iO<sub>4</sub>]<sub>3</sub> , спессартин Mn<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>; 2) кальцийлүү Гранаттар – гроссуляр Са<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, андрадит Са<sub>3</sub>Fe<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, уваровит Са<sub>3</sub>Сr<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, өтө сейрек гольдманит Са<sub>3</sub>V<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>. Ошондой эле табиятта гидрогранаттар (плазолит Са<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>2</sub> (OH)<sub>4</sub> ж. б.) ж-а аталган катарлар ичинде аралаш курамдуу Гранаттар да кездешет. Гранаттар куб сингониясында кристаллданат. Өӊү ар түрдүү: түссүз, жашыл, саргыч, күрөӊ, кара, кызыл, кочкул кызыл ж. б. Катуулугу курамына байланыштуу ''Моос шкаласы'' б-ча 6,0–7,5; тыгыздыгы 3,2–4,3 ''г/см''<sup>3</sup>. Гранаттар табиятта көбүнчө контакттуу метасоматоз тоо тектеринде, гранат скарндарында, пегматит тарамдарында болот, алар гнейс ж-а метаморфизмделген сланецтерди түзүүчү минералдардан ж-а магмадан пайда болот. Эклогит, кимберлит сыяктуу өтө тереӊдикте пайда болуп, метаморфизмге чалдыккан негиздүү тоо тектерде, гидротерм тарамдарында ж-а ар түрдүү кен чачындыларында (россыпь) кеӊири тараган. Кээ бири (пироп) дайыма алмаз м-н бирге кезигет (мисалы, Якутиянын кимберлит түтүктөрү). Гранаттардын мөлтүр тунук кооз түстүүлөрү ж-а ири кристаллдарды пайда кылуучу түрлөрү (демантоид, пироп, альмандин ж. б.) зергерлик иште асыл таш катары колдонулат. Күӊүрт түстүү катуу Гранаттардан техникалык жылмалагыч материал жасалат.
Ошого байланыштуу азыркы учурда Гранаттар эки катарга бөлүнөт: 1) магний-марганец темирлүү Гранаттар – пироп Mg<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, а л ь м а н д и н Fe<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[ S iO<sub>4</sub>]<sub>3</sub> , спессартин Mn<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>; 2) кальцийлүү Гранаттар – гроссуляр Са<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, андрадит Са<sub>3</sub>Fe<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, уваровит Са<sub>3</sub>Сr<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>, өтө сейрек гольдманит Са<sub>3</sub>V<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>3</sub>. Ошондой эле табиятта гидрогранаттар (плазолит Са<sub>3</sub>Al<sub>2</sub>[SiO<sub>4</sub>]<sub>2</sub> (OH)<sub>4</sub> ж. б.) ж-а аталган катарлар ичинде аралаш курамдуу Гранаттар да кездешет. Гранаттар куб сингониясында кристаллданат. Өӊү ар түрдүү: түссүз, жашыл, саргыч, күрөӊ, кара, кызыл, кочкул кызыл ж. б. Катуулугу курамына байланыштуу ''Моос шкаласы'' б-ча 6,0–7,5; тыгыздыгы 3,2–4,3 ''г/см''<sup>3</sup>. Гранаттар табиятта көбүнчө контакттуу метасоматоз тоо тектеринде, гранат скарндарында, пегматит тарамдарында болот, алар гнейс ж-а метаморфизмделген сланецтерди түзүүчү минералдардан ж-а магмадан пайда болот. Эклогит, кимберлит сыяктуу өтө тереӊдикте пайда болуп, метаморфизмге чалдыккан негиздүү тоо тектерде, гидротерм тарамдарында ж-а ар түрдүү кен чачындыларында (россыпь) кеӊири тараган. Кээ бири (пироп) дайыма алмаз м-н бирге кезигет (мисалы, Якутиянын кимберлит түтүктөрү). Гранаттардын мөлтүр тунук кооз түстүүлөрү ж-а ири кристаллдарды пайда кылуучу түрлөрү (демантоид, пироп, альмандин ж. б.) зергерлик иште асыл таш катары колдонулат. Күӊүрт түстүү катуу Гранаттардан техникалык жылмалагыч материал жасалат.
[[Category: 2-том]]
[[Category: 2-том]]

07:45, 11 Декабрь (Бештин айы) 2024 -га соңку нускасы

ГРАНАТТАР (лат. granatus – бүртүкчөлүү) – силикаттар классындагы минералдар тобу. Химиялык жалпы формуласы , мында R2+ – Mg, Fe, Mn, Ca; R3+ – Al, Fe, Cr. Химиялык элементтердин изоморфтук алмашуусу болушу мүмкүн.

Ошого байланыштуу азыркы учурда Гранаттар эки катарга бөлүнөт: 1) магний-марганец темирлүү Гранаттар – пироп Mg3Al2[SiO4]3, а л ь м а н д и н Fe3Al2[ S iO4]3 , спессартин Mn3Al2[SiO4]3; 2) кальцийлүү Гранаттар – гроссуляр Са3Al2[SiO4]3, андрадит Са3Fe2[SiO4]3, уваровит Са3Сr2[SiO4]3, өтө сейрек гольдманит Са3V2[SiO4]3. Ошондой эле табиятта гидрогранаттар (плазолит Са3Al2[SiO4]2 (OH)4 ж. б.) ж-а аталган катарлар ичинде аралаш курамдуу Гранаттар да кездешет. Гранаттар куб сингониясында кристаллданат. Өӊү ар түрдүү: түссүз, жашыл, саргыч, күрөӊ, кара, кызыл, кочкул кызыл ж. б. Катуулугу курамына байланыштуу Моос шкаласы б-ча 6,0–7,5; тыгыздыгы 3,2–4,3 г/см3. Гранаттар табиятта көбүнчө контакттуу метасоматоз тоо тектеринде, гранат скарндарында, пегматит тарамдарында болот, алар гнейс ж-а метаморфизмделген сланецтерди түзүүчү минералдардан ж-а магмадан пайда болот. Эклогит, кимберлит сыяктуу өтө тереӊдикте пайда болуп, метаморфизмге чалдыккан негиздүү тоо тектерде, гидротерм тарамдарында ж-а ар түрдүү кен чачындыларында (россыпь) кеӊири тараган. Кээ бири (пироп) дайыма алмаз м-н бирге кезигет (мисалы, Якутиянын кимберлит түтүктөрү). Гранаттардын мөлтүр тунук кооз түстүүлөрү ж-а ири кристаллдарды пайда кылуучу түрлөрү (демантоид, пироп, альмандин ж. б.) зергерлик иште асыл таш катары колдонулат. Күӊүрт түстүү катуу Гранаттардан техникалык жылмалагыч материал жасалат.