ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ: нускалардын айырмасы
No edit summary |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
''' | '''ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ́РБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ ''' – төмөнкү формулалар: <math>shx = {e^x \ + e^{-x}\over 2}</math> гипербола синусу, <math>chx = {e^x \ + e^{-x}\over 2}</math>гипербола косинусу, <math>thx = {shx \over chx}</math>– гипербола тангенси ж-а <math>cthx{chx \over Shx}</math> гипербола котангенси м-н аныкталуучу функциялар. «Гипербола функциялары» терминин немис физиги ж-а математиги И. Ламберт киргизген (1768). Гипербола функцияларын (к. 1- чийме) тригонометриялык функциялар аркылуу да туюнтууга болот:<math>shx = - isinix; \ chx = cosix (i = \sqrt{-1})</math>. Гипербола функцияларынын мындай аталышын <math>x^2 - y^2 = 1</math> теӊдемеси м-н берилген гиперболанын чекиттеринин абсциссасын гипербола косинусу, ал эми ординатасын гипербола синусу деп кароого болот, башкача айтканда гиперболанын параметрдик теӊдемеси: <math>x=cht, \ y=sht</math> м-н берилет, мында <math>t</math> – параметри гиперболанын чокусунан чекитке чейинки жаа м-н ушул чекиттин радиус-вектору ж-а абсцисса огу м-н чектелген сектордук эки эселенген аянты (2-чийме). Гипербола функциялары 1707-жылы ж-а 1722-жылы англиялык математик А. Муаврга (1667–1754) белгилүү болгон. Анын негизги катыштарын италиялык математик В. Риккати тапкан (1757). Гипербола функциялары физика, механика, электр-техника ж. б. илим тармактарынын маселелерин чыгарууда колдонулат. Ошондой эле ''Лобачевский геометриясы'' үчүн да маанилүү.<br/> | ||
[[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ34.png | thumb | 1-чийме.]][[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ35.png | thumb | 2-чийме.]] | [[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ34.png | thumb | 1-чийме.]][[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ35.png | thumb | 2-чийме.]] | ||
<br/> | <br/> | ||
[[Category: 2-том]] | [[Category: 2-том]] | ||
08:43, 24 Январь (Үчтүн айы) 2025 -га соңку нускасы
ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ́РБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ – төмөнкү формулалар: гипербола синусу, гипербола косинусу, – гипербола тангенси ж-а гипербола котангенси м-н аныкталуучу функциялар. «Гипербола функциялары» терминин немис физиги ж-а математиги И. Ламберт киргизген (1768). Гипербола функцияларын (к. 1- чийме) тригонометриялык функциялар аркылуу да туюнтууга болот:. Гипербола функцияларынын мындай аталышын теӊдемеси м-н берилген гиперболанын чекиттеринин абсциссасын гипербола косинусу, ал эми ординатасын гипербола синусу деп кароого болот, башкача айтканда гиперболанын параметрдик теӊдемеси: м-н берилет, мында – параметри гиперболанын чокусунан чекитке чейинки жаа м-н ушул чекиттин радиус-вектору ж-а абсцисса огу м-н чектелген сектордук эки эселенген аянты (2-чийме). Гипербола функциялары 1707-жылы ж-а 1722-жылы англиялык математик А. Муаврга (1667–1754) белгилүү болгон. Анын негизги катыштарын италиялык математик В. Риккати тапкан (1757). Гипербола функциялары физика, механика, электр-техника ж. б. илим тармактарынын маселелерин чыгарууда колдонулат. Ошондой эле Лобачевский геометриясы үчүн да маанилүү.
