БИОТЕХНОЛОГИЯ: нускалардын айырмасы

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү
ВизуалдыкВикитекст
м (1 версия)
м (1 версия)
1 сап: 1 сап:
''' БИОТЕХНОЛОГИЯ''' 229</ph>
''' БИОТЕХНОЛО&#769;ГИЯ''' (''био''… ж-а ''технология'') – адамга керек баалуу продукт алуу максатында микроорганизм, өсүмдүк ж-а жаныбарларды те<font color='green'>х</font>нол. өндүрүштө пайдалануу. Микрорганизмде<font color='green'>р</font>дин ачытуу процессинин натыйжасында нан бышыруу, шарап, сыр даярдоо, пиво кайнатуу сыяктуу Б. тармактары байыртадан белгилүү болгон. Азыр анын жардамы м-н ар кандай биол. активдүү заттар – гормондор, ферменттер, витаминдер, антибиотиктер, дары-дармектер алынат. Б. ыкмалары айлана-чөйрөнү корго<font color='green'>о</font>до өнөржай өндүрүшүнөн чыккан таштандыла<font color='green'>р</font>ды, кир сууларды тазалоодо кеӊири колдон<font color='green'>у</font>лат. А. ч. өсүмдүк зыянкечтерине ж-а илдетт<font color='green'>е</font>рине каршы чыгарылган биопрепараттар, эне<font color='green'>р</font>гия ж-а ресурстарды үнөмдөөчү өндүрүш ишт<font color='green'>е</font>ри, тоютка ж-а тамак-аш кошунду белокторун алуу ага негизделген. Ген ж-а клетка инжен<font color='green'>е</font>риясынын өнүгүшүнө байланыштуу мурда алы<font color='green'>н</font>баган өтө баалуу дары-дармектер (интерферон, кишинин өсүү гормону ж. б.), вакцинаны син-


келүүдө. Буга өнөржайдын, энергетиканын, тра<font color='green'>н</font>спорттун чаржайыт өнүгүүсү, а. ч-нын ж-а т<font color='green'>и</font>ричиликтин химияланышы, калктын тез өсүшү, о. эле планетанын ургаалдуу урбанизациясы түрткү болууда. Мис., Жердин түпкүрүнөн ж<font color='green'>ы</font>лына 300 млрд т тоотек казып алынып, млрд т
 
чамасында шарттуу отун жагылат; атм-га 20
тездөө, жаӊы пайдалуу микроорганизм түрл<font color='green'>ө</font>рүн, өсүмдүк сортун, мал породасын жаратуу, мал чарбасындагы асылтукум ишинде клетка технологиясын колдонуу ж. б. мүмкүнчүлүктөр пайда болду. Азыркы Б. биохимия, микроби<font color='green'>о</font>логия, мол. биология, генетика, иммунология, биофизика ж. б. илимдердин жетишкендикт<font color='green'>е</font>рин пайдаланат.
млрд т СО , 300 млн т СО, 50 млн т NO , 150 аларды курчап турган жансыз чөйрөгө тийги<font color='green'>з</font>ген таасирлеринин жыйындысы. Алар түр ичи<font color='green'>н</font>деги (демографиялык, экол. ж. б.) ж-а түр ар<font color='green'>а</font>лык (симбиоз, мутуализм, митечилик, жыр<font color='green'>т</font>кычтык ж. б.) болуп бөлүнөт. Өсүмдүктөр, жан<font color='green'>ы</font>барлар ж-а микроорганизмдердин арасындагы карым-катнаш өтө ар түрдүү болгондуктан, алар
Ад.: Сельскохозяйственная биотехнология / Под ред. акад. В. С. Шевелухи. М., 2003; ''Реннеберг Р., Реннеберг И.'' От пекарни до биофабрики. М., 1991.
түз (бир түрдүн организмдеринин экинчи түрдүн
''Т. Дөөлөткелдиева''.
2 Х
[[Category: 2-том, бүтө элек]]
млн т SO<sub>2</sub>, 4–5 млн т H<sub>2</sub>S ж. б. зыяндуу газдар, 400 млн т күл ж-а чаӊ кошулат; гидросферага
600 млрд т өнөржай ж-а тиричилик таштанд<font color='green'>ы</font>лары төгүлүп, 10 млн т нефть ж-а нефть бири<font color='green'>к</font>мелери ташталат. Биосферага жерден казылып алынган металлдардын 50%, хим. сырьёнун 30%, жылуулук электр станцияларынын ишт<font color='green'>е</font>лип чыккан жылуулуктун 67% кошулууда. Мындан жылына биосферада мурда такыр ке<font color='green'>з</font>дешпеген ж-а зыяндуу касиеттеринен ажыраб<font color='green'>а</font>ган хим. бирикмелер (ксенобиотиктер) пайда болот. Б. б-нун масштабы өтө зор болгондо мет<font color='green'>а</font>болизмдин табигый процесстерин ж-а атм. м-н гидросферанын суюлтуу мүмкүнчүлүгү планет<font color='green'>а</font>нын айрым бөлүктөрүндө адам баласынын ча<font color='green'>р</font>балык зыяндуу таасирин жөнгө сала албай к<font color='green'>а</font>лат. Бул болсо биосферанын өзүн-өзү жөнгө с<font color='green'>а</font>луу процессине тоскоол болуп, табият систем<font color='green'>а</font>ларынын бузулушу, токой м-н а. ч. аянттар<font color='green'>ы</font>нын кыскарышы ж-а түшүмдүүлүгүнүн төмө<font color='green'>н</font>дөшү, экосистемалардын деградациясы, адамдын денсоолугунун начарлашы м-н коштолууда.
''Б. Үсөнканов.'' [[Category: 2-том, бүтө элек]]


02:41, 20 Январь (Үчтүн айы) 2025 -деги абалы

БИОТЕХНОЛО́ГИЯ (био… ж-а технология) – адамга керек баалуу продукт алуу максатында микроорганизм, өсүмдүк ж-а жаныбарларды технол. өндүрүштө пайдалануу. Микрорганизмдердин ачытуу процессинин натыйжасында нан бышыруу, шарап, сыр даярдоо, пиво кайнатуу сыяктуу Б. тармактары байыртадан белгилүү болгон. Азыр анын жардамы м-н ар кандай биол. активдүү заттар – гормондор, ферменттер, витаминдер, антибиотиктер, дары-дармектер алынат. Б. ыкмалары айлана-чөйрөнү коргоодо өнөржай өндүрүшүнөн чыккан таштандыларды, кир сууларды тазалоодо кеӊири колдонулат. А. ч. өсүмдүк зыянкечтерине ж-а илдеттерине каршы чыгарылган биопрепараттар, энергия ж-а ресурстарды үнөмдөөчү өндүрүш иштери, тоютка ж-а тамак-аш кошунду белокторун алуу ага негизделген. Ген ж-а клетка инженериясынын өнүгүшүнө байланыштуу мурда алынбаган өтө баалуу дары-дармектер (интерферон, кишинин өсүү гормону ж. б.), вакцинаны син-


тездөө, жаӊы пайдалуу микроорганизм түрлөрүн, өсүмдүк сортун, мал породасын жаратуу, мал чарбасындагы асылтукум ишинде клетка технологиясын колдонуу ж. б. мүмкүнчүлүктөр пайда болду. Азыркы Б. биохимия, микробиология, мол. биология, генетика, иммунология, биофизика ж. б. илимдердин жетишкендиктерин пайдаланат. Ад.: Сельскохозяйственная биотехнология / Под ред. акад. В. С. Шевелухи. М., 2003; Реннеберг Р., Реннеберг И. От пекарни до биофабрики. М., 1991. Т. Дөөлөткелдиева.

"http://212.24.105.57:9989/index.php?title=БИОТЕХНОЛОГИЯ&oldid=12853" булагынан алынды