Д’АЛАМБЕР

Д’АЛАМБЕ́Р Жан Лерон (16.11.1717, Париж – 29.10.1783, ошол жер) – франц. математик ж-а философ-агартуучу, Париж ИАнын (1754), Пе­тербург ИАнын (1764) ж. б. академиялардын мүчөсү. Дидро м-н бирге «Энциклопедия» чыгар­ган. Д. математика, гидродинамика, астр., физи­ка илимдерин байытууга салым кошкон. «Дина­мика жөнүндө трактат» (1743) деген эмгегинде динамика маселелерин келтирип, материалдык ар кандай системанын кыймыл-аракеттеринин дифференциялоочу теӊдемелерин түзүүнүн жал­пы эрежелерин биринчи ачкан. Анын филос. эм­гектеринин маанилүүлөрү: «Энциклопедия» үчүн жазылган «Илимдердин чыгышынын жана өнүгүшүнүн очерки» (1751) макаласы, «Филосо­фиянын элементтери» (1759) эмгеги. Д. фео­далдык-клерикалдык көз карашка каршы кү­рөшкөн, сенсуализмди жактап, философиянын негизги маселелерин чечүүдө скептизицимге ык­таган. Д-дин көз карашын Дидро «Д’Аламбер­дин түшү» (1769) аттуу эмгегинде сынга алган.

<ParaBr>Ад.: Энгельс Ф. Диалектика природы. М., 1955; Добровольский В. А. Даламбер, М., 1968; История математики. М., 1972. Т. 3.