ДИФРАКЦИЯ: нускалардын айырмасы

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү
vol3_>KadyrM
No edit summary
No edit summary
1 сап: 1 сап:
'''ДИФРА́КЦИЯ''' (лат. diffractus – сынган),
'''ДИФРА́КЦИЯ''' (лат. diffractus – сынган), 1) т о л к у н д у н Дифракциясы – толкундун тоскоолду айланып өтүү кубулушу. Дифракция бардык толкундар­да (үн, электр-магнит ж. б.) байкалат. Ал үчүн тоскоолдун өлчөмү тоскоолго урунган таралчу толкундун узундугу м-н чамалаш болууга ти­йиш. Дифракция кубулушунда толкун тоскоолдун кө­лөкө жагына карай ийилип өтүү м-н таралат. Үй далдасындагы адамдын үнү же башка добуш­тун угулушу да үн толкунунун Дифракциясы м-н түшүндүрүлөт, ошондой эле жер бетинин айланасын­дагы радиотолкундун Дифракциясы алыс жайгашкан антеннанын узун ж-а орто радио толкундагы сигналдарын кабыл алууга мүмкүндүк берет. 2) Р е н т г е н н у р у н у н Дифракциясы – заттын рентген нурунун толкун узундугун өзгөртпөй ча­чыратышы. Табигый ''дифракция торчосу'' бол­гон кристалл аркылуу рентген нуру өткөндө, Дифракция  пайда болот. Анткени торчодогу атомдор ара­лыгы рентген нурунун толкун узундугуна чама­лаш. Толкундун Дифракциясы микробөлүкчөнүн табия­тын изилдөөдө зор мааниге ээ. Дифракция спектр при­борлорунда пайдаланылат.
<br>1) т о л к у н д у н Д-сы – толкундун тоскоолду айланып өтүү кубулушу. Д. бардык толкундар&shy;да (үн, электр-магнит ж. б.) байкалат. Ал үчүн тоскоолдун өлчөмү тоскоолго урунган таралчу толкундун узундугу м-н чамалаш болууга ти&shy;йиш. Д. кубулушунда толкун тоскоолдун кө&shy;лөкө жагына карай ийилип өтүү м-н таралат.
[[Категория:3-том, 86-170 бб]]
<br>Үй далдасындагы адамдын үнү же башка добуш&shy;тун угулушу да үн толкунунун Д-сы м-н тү-
 
 
шүндүрүлөт, о. эле жер бетинин айланасын&shy;дагы радиотолкундун Д-сы алыс жайгашкан антеннанын узун ж-а орто радио толкундагы сигналдарын кабыл алууга мүмкүндүк берет.
<br>2) Р е н т г е н н у р у н у н Д-сы – заттын рентген нурунун толкун узундугун өзгөртпөй ча&shy;чыратышы. Табигый ''дифракция торчосу'' бол&shy;гон кристалл аркылуу рентген нуру өткөндө, Д. пайда болот. Анткени торчодогу атомдор ара&shy;лыгы рентген нурунун толкун узундугуна чама&shy;лаш. Толкундун Д-сы микробөлүкчөнүн табия&shy;тын изилдөөдө зор мааниге ээ. Д. спектр при&shy;борлорунда пайдаланылат. [[Категория:3-том, 86-170 бб]]
 

05:20, 9 Апрель (Чын куран) 2025 -деги абалы

ДИФРА́КЦИЯ (лат. diffractus – сынган), 1) т о л к у н д у н Дифракциясы – толкундун тоскоолду айланып өтүү кубулушу. Дифракция бардык толкундар­да (үн, электр-магнит ж. б.) байкалат. Ал үчүн тоскоолдун өлчөмү тоскоолго урунган таралчу толкундун узундугу м-н чамалаш болууга ти­йиш. Дифракция кубулушунда толкун тоскоолдун кө­лөкө жагына карай ийилип өтүү м-н таралат. Үй далдасындагы адамдын үнү же башка добуш­тун угулушу да үн толкунунун Дифракциясы м-н түшүндүрүлөт, ошондой эле жер бетинин айланасын­дагы радиотолкундун Дифракциясы алыс жайгашкан антеннанын узун ж-а орто радио толкундагы сигналдарын кабыл алууга мүмкүндүк берет. 2) Р е н т г е н н у р у н у н Дифракциясы – заттын рентген нурунун толкун узундугун өзгөртпөй ча­чыратышы. Табигый дифракция торчосу бол­гон кристалл аркылуу рентген нуру өткөндө, Дифракция пайда болот. Анткени торчодогу атомдор ара­лыгы рентген нурунун толкун узундугуна чама­лаш. Толкундун Дифракциясы микробөлүкчөнүн табия­тын изилдөөдө зор мааниге ээ. Дифракция спектр при­борлорунда пайдаланылат.