ЖУСУЕВ

ЖУСУЕВ Сооронбай (15. 5. 1925-жылы туулган, Ош облусу, Кара-Кулжа району, Кызыл-Жар айылы) – акын, Кыргыз эл акыны (1981), Кыргыз Эл Баатыры (2007), КРдин Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыгынын лау­реаты (1998). Ош мамлекеттик мугалимдер институтун (1949), Москвадагы Горький атындагы адабият институтун (1956) бүтүргөн. Улуу Ата Мекендик согушка катышкан (1942–45). Совет райондук «Ком­мунизм үчүн» гезитинде жооптуу секретарь (1947–49), Ош облустук «Ленин жолу» гезитинин ре­дакциясында бөлүм башчы (1949–51), «Ала-Тоо» журналынын башкы редактору (1957–59), «Чал­кан» журналында жооптуу секретарь (1960–86), Кыргызстан жазуучулар союзунда адабий кеңешчи болуп иштеген. Адабий ишмердигин 1943-жылы со­гушта жүргөндө эле ыр жазуу м-н баштаган. Анын «Алдыга жүргүн, кыргыздар!», «Биз же­ңишчил», «Жаркынга» деген ырлары «Советтик

К ыргызстан» (азыркы «Кыргыз Туусу») гезитинин 1943–44-жылдардагы сандарына жарыяланган. 1950-жылы анын «Эмгек күүсү» биринчи ыр жыйнагы, кийин «Чындык менен ыр» (1952), «Өмүр жазы» (1955), «Сүйүү менен ишенич» (1956) деген жый­нактары чыккан. «Жыл­дыздуу тоолор» (1963), «Акын жүрөгү» (1965), «Көңүл күүлөрү» (1967), «Түрмөк булуттар» (1969), «Дабан» (1971), «Ал­тын чынар» (1973), «Тандалмалар» (1975) ыр ж-а поэма жыйнактары, «Кызыл күн» (1968) про­залык чыгармалары бар. Акындын ыр китеп­тери орус, казак, өзбек, украин, азербайжан, тажик тилдеринде басылган. Анын калеминен жаралган «Үмүт», «Тирүүлөргө», «Чагылган», «Кызыл дептер», «Ак Мактым», «Ак Саткын», «Раззаков баяны» аттуу дастандары, ыр м-н жа­зылган «Курманжан датка» аттуу романы – акындын чыгармачылык чоң жемиши. Жусуевдин ырла­рына образдуулук, мазмундуулук, эмоциялуулук мүнөздүү. Анын 70тен ашык ырына композиторлор ж-а обончулар музыка жазышкан. 2003-жылы жаралган «Канат менен Зарина» дастаны орус, тажик, өзбек, кытай ж. б. тилдерде жарык көрдү. Шекспир, Пушкин, Лермонтов, Шевчен­ко, Абай, Мактымкули, Исаакян, Омар Хай­ям, Маяковский, Есенин, Гамзатов, Кулиев ж. б. акындардын ырларын чебер которгон. 2002– 05-жылдарда Жусуевдин «Орус ырлары», «Казак ырлары» поэзия антологиясы, «Сөз кудурети» (2007) ат­туу китеби жарык көрдү. Ош облусундагы Кара- Кулжа районунун Жар-Ооз кыштагындагы орто мек­тепке Жусуевдин ысмы берилген. Бүткүл дүйнөлүк интеллектуалдык менчик уюмунун алтын ме­далы, ошондой эле I даражадагы Улуу Ата Мекендик согуш, III даражадагы Манас ордендери, «Даңк» медалы м-н сыйланган.

Ж. Медералиева.