ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ: нускалардын айырмасы
No edit summary |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''ГИПЕ́РБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ ''' – төмөнкү формулалар: 2 ''ex e x shx'' гипербола синусу, 2 ''ex e x chx'' гипербола косинусу, ''chx shx thx'' – гипербола тангенси ж-а ''cthx Shx chx'' гипербола котангенси м-н аныкталуучу функциялар. | '''ГИПЕ́РБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ ''' – төмөнкү формулалар: 2 ''ex e x shx'' гипербола синусу, 2 ''ex e x chx'' гипербола косинусу, ''chx shx thx'' – гипербола тангенси ж-а ''cthx Shx chx'' гипербола котангенси м-н аныкталуучу функциялар. «Гипербола функциялары» терминин немис физиги ж-а математиги И. Ламберт киргизген (1768). Гипербола функцияларын (к. 1- чийме) тригонометриялык функциялар аркылуу да туюнтууга болот: ''shx=–isinix; chx=cosix (i''= 1 ). Г. ф-нын мындай аталышын ''х''<sup>2</sup>– ''у''<sup>2</sup>=1 теӊдемеси м-н берилген гиперболанын чекиттеринин абсциссасын гипербола косинусу, ал эми ординатасын гипербола синусу деп кароого болот, башкача айтканда гиперболанын параметрдик теӊдеме- | ||
си: ''х=cht, y=sht'' м-н берилет, мында t – параметри гиперболанын чокусунан чекитке чейинки жаа м-н ушул чекиттин радиус-вектору ж-а абсцисса огу м-н чектелген сектордук эки эселенген аянты (2-чийме). | си: ''х=cht, y=sht'' м-н берилет, мында t – параметри гиперболанын чокусунан чекитке чейинки жаа м-н ушул чекиттин радиус-вектору ж-а абсцисса огу м-н чектелген сектордук эки эселенген аянты (2-чийме). Гипербола функциялары 1707-жылы ж-а 1722-жылы англиялык математик А. Муаврга (1667–1754) белгилүү болгон. Анын негизги катыштарын италиялык математик В. Риккати тапкан (1757). Гипербола функциялары физика, механика, электр-техника ж. б. илим тармактарынын маселелерин чыгарууда колдонулат. Ошондой эле ''Лобачевский геометриясы'' үчүн да маанилүү.<br/> | ||
[[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ34.png | thumb | 1-чийме.]][[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ35.png | thumb | 2-чийме.]] | [[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ34.png | thumb | 1-чийме.]][[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ35.png | thumb | 2-чийме.]] | ||
<br/> | <br/> | ||
[[Category: 2-том]] | [[Category: 2-том]] | ||
09:43, 15 Октябрь (Тогуздун айы) 2024 -деги абалы
ГИПЕ́РБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ – төмөнкү формулалар: 2 ex e x shx гипербола синусу, 2 ex e x chx гипербола косинусу, chx shx thx – гипербола тангенси ж-а cthx Shx chx гипербола котангенси м-н аныкталуучу функциялар. «Гипербола функциялары» терминин немис физиги ж-а математиги И. Ламберт киргизген (1768). Гипербола функцияларын (к. 1- чийме) тригонометриялык функциялар аркылуу да туюнтууга болот: shx=–isinix; chx=cosix (i= 1 ). Г. ф-нын мындай аталышын х2– у2=1 теӊдемеси м-н берилген гиперболанын чекиттеринин абсциссасын гипербола косинусу, ал эми ординатасын гипербола синусу деп кароого болот, башкача айтканда гиперболанын параметрдик теӊдеме-
си: х=cht, y=sht м-н берилет, мында t – параметри гиперболанын чокусунан чекитке чейинки жаа м-н ушул чекиттин радиус-вектору ж-а абсцисса огу м-н чектелген сектордук эки эселенген аянты (2-чийме). Гипербола функциялары 1707-жылы ж-а 1722-жылы англиялык математик А. Муаврга (1667–1754) белгилүү болгон. Анын негизги катыштарын италиялык математик В. Риккати тапкан (1757). Гипербола функциялары физика, механика, электр-техника ж. б. илим тармактарынын маселелерин чыгарууда колдонулат. Ошондой эле Лобачевский геометриясы үчүн да маанилүү.
