БРАХМАПУТРА

БРАХМАПУТРА, Б р а м а п у т р а – Кытай, Индия, Бангладештеги дарыя. Уз. 2900 км, алабынын аянты 935 миӊ км² (Ганг ж-а Мегхна д. кошулганга чейин 506 миӊ км²). Гималайдын түн. капталынан башталып, Тибет тайпак тоосунун түш. бөлүгү аркылуу чыгышты карай агып (бул жерде Мацанг, Цангпо деп аталат), Диханг капчыгайында Гималайды жырып өтүп, батыш ж-а түш.-батышка карай Бенгал түздүгү (чоӊ имерилишти пайда кылат) м-н агат. Бенгал булуӊуна куярда Ганг ж-а Мегхна д. м-н бирге жалпы дельтаны (аянты 80 миӊ км²) түзөт. Негизинен муссон жаандарынан, кардын эрүүсүнөн ж-а Гималайдын мөӊгү-суусунан куралат. Орт. чыгымы 12 миӊ м³/секга жакын, жайында деӊгээли 10–12 мге чейин көтөрүлөт. Бенгал түздүгүнүн көп бөлүгү ж-а дельтасы ташкындан жапа чегет. Суу ташкынында сактануу үчүн уз. 350 кмден ашкан дренаж каналдары, негизги дарыянын ж-а анын куймаларынын нуктарында жалпы уз. 3000 кмден ашкан жал тосмолору курулууда. Б. ж-а анын көп куймасы сугатка пайдаланылат. Чатынан Диханг капчыгайына (1290 кмге) чейин, Тибет тайпак тоосундагы айрым бөлүктөрүндө кеме жүрөт. Боюнда Шигадзе (Кытай), Дибругарх, Диспур, Ганхати (Индия), дельтасында – Дакка ж. б. ири шаарлар, алабында жер шарындагы эӊ жаанчыл жер – Черапунжи (анда жылында 12 миӊ мм, максимуму 1856-ж. 22,9 миӊ мм жаан-чачын жааган), Лхаса д-нын боюнда Лхаса ш. жайгашкан.