ВАЛЬПАРАИСО

ВАЛЬПАРАИ́СО – Чилинин борб. бөлүгүндөгү шаар; Вальпараисо аймагынын адм. борбору. Калкы 295,1 миӊ (2017; агломерациясы м-н 916 миӊ). Калкынын саны ж-а экон. потенциалы б-ча өлкөнүн борборунан кийинки шаар. Тынч океандын жээгинде. Ири жолдор тоому. Трансиндия темир жол магистралынын (В. – Сантьяго – Буэнос-Айрес) баштапкы пункту. Метрополитен иштейт (2005). 1536-ж. негизделген. Жер титирөөдөн (1730, 1817, 1906, 1928, 1960 ж-а 1971) өтө жабыркаган. Шаардын жаӊы көрүнүшү 19–20-к-да амер. ж-а англ. арх. тарабынан долбоорлонгон. Эски шаардын деӊиз жак жээги Бүткүл дүйнөлүк мурастын тизмесине кирген. Ун-ттер (католик, тех. ж. б.), Укук мектеби, деӊиз академиясы, калк китепканасы, музейлер, сүрөт галереясы, акын П. Неруданын үй-музейи, театр, ботан. бак бар. В. – Чилинин аскер-деӊиз базасы. Шаардын экономикасында тейлөө чөйрөсү басымдуу. Шаар – ири өнөр жай ж-а башкы а. ч. борбору. Тамак-аш, жеӊил, хим., токой, цемент, машина куруу, металл иштетүү, кара металлургия өнөр жайы, ЖЭС (мазут м-н) иштейт.