ВЕГЕТАТИВ НЕРВ СИСТЕМАСЫ: нускалардын айырмасы
м (1 версия) |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''ВЕГЕТАТИ́В НЕРВ СИСТЕМАСЫ ''' – адам ж-а омурткалуу жаныбардын нерв системасынын бир бөлүгү. Организмдеги бардык ткандардын функциясын, б. а. кан айлануу, дем алуу, зат алмашуу, тамак сиӊирүү, бөлүп чыгаруу, көбөйүү ж. б. прцесстерди жөнгө салат. Ал бардык органдарды, ички секреция бездерин, жүрөктү, скелет булчуӊдарын ж. б. нервдештирип, булчуӊдагы зат алмашууну башкарат. Сүт эмүүчүлөрдүн | '''ВЕГЕТАТИ́В НЕРВ СИСТЕМАСЫ ''' – адам ж-а омурткалуу жаныбардын нерв системасынын бир бөлүгү. Организмдеги бардык ткандардын функциясын, б. а. кан айлануу, дем алуу, зат алмашуу, тамак сиӊирүү, бөлүп чыгаруу, көбөйүү ж. б. прцесстерди жөнгө салат. Ал бардык органдарды, ички секреция бездерин, жүрөктү, скелет булчуӊдарын ж. б. нервдештирип, булчуӊдагы зат алмашууну башкарат. Сүт эмүүчүлөрдүн вегетатив нерв системасынын түзүлүшү ж-а кызматы жакшы изилденген. Анын жардамы м-н организмдин ички чөйрөсүнүн туруктуулугу сакталат. Вегетитв нерв системасы анатомиялык . түзүлүшү ж-а кызматы боюнча симпат (СНС), парасимпат (ПНС) ж-а метасимпат (МНС) болуп бөлүнөт. Симпат ж-а парасимпат борборунун аткарган иштери жүлүн, каракуш мээ, гипоталамус, алдыӊкы мээнин ж-а нерв системасынын жогорку борбору болгон мээ кыртышындагы борбор аркылуу жөнгө салынат. Вегетитив ннерв системасынын талчалары мээ сүмбөсү м-н жүлүндүн белгилүү гана бөлүктөрүнөн башталып, нервдештирүүчү органдарга жетет. Анатомиялык түзүлүшү боюнча борбордук ж-а четки бөлүктөн турат. Анын борбордук бөлүгүнө | ||
<br/> | <br/> | ||
[[File:ВЕГЕТАТИВ НЕРВ СИСТЕМАСЫ62.png | thumb | Адамдын вегетатив нерв системасынын түзүлүш схемасы. | [[File:ВЕГЕТАТИВ НЕРВ СИСТЕМАСЫ62.png | thumb | Адамдын вегетатив нерв системасынын түзүлүш схемасы. | ||
<br/>Жүлүндүн I моюн, II көкүрөк, III бел, IV куймулчак бөлүгү. | <br/>Жүлүндүн I моюн, II көкүрөк, III бел, IV куймулчак бөлүгү. | ||
<br/>Көк түс м-н – парасимпат, кызыл м-н симпат нерв системасы берилген.]] | <br/>Көк түс м-н – парасимпат, кызыл м-н симпат нерв системасы берилген.]] | ||
мээ сүмбөсүндө жайгашкан III, VII, IX, X мээ нервдеринин парасимпат, жүлүндүн каптал түркүгүндөгү симпат ж-а жүлүндүн куймулчак бөлүгүнөн орун алган парасимпат борборлору кирет. Ал эми четки бөлүгүн вегетатив нервдер, алардын бутактары, вегетатив түйүндөр ж-а вегетатив чатыштар түзөт. Организмде симпат ж-а парасимпат нервдери бири-бирине карама-каршы кызмат аткарат. | мээ сүмбөсүндө жайгашкан III, VII, IX, X мээ нервдеринин парасимпат, жүлүндүн каптал түркүгүндөгү симпат ж-а жүлүндүн куймулчак бөлүгүнөн орун алган парасимпат борборлору кирет. Ал эми четки бөлүгүн вегетатив нервдер, алардын бутактары, вегетатив түйүндөр ж-а вегетатив чатыштар түзөт. Организмде симпат ж-а парасимпат нервдери бири-бирине карама-каршы кызмат аткарат. Мисалы, симпат нерв талчаларынын таасиринен жүрөктүн согуусу ылдамдайт, кан тамырлар тарыйт; тескерисинче парасимпат нерв талчаларынын таасиринен жүрөктүн согуусу басаӊдайт, начарлайт, кан тамырлар кеӊеет. Симпат нерв талчалары ичеги-карындын жыйрылышын жайлатса, парасимпат нерв талчалары тескерисинче аны тездетет. Эмоциялык абалда Вегетатив нерв системасынын таасири м-н ички секреция бездери дүүлүгүп, адреналин, гипофиз ж-а калкан сымал бездердин гормондору көп бөлүнөт. | ||
[[Category: 2-том]] | [[Category: 2-том]] | ||
05:28, 19 Июнь (Кулжа) 2024 -деги абалы
ВЕГЕТАТИ́В НЕРВ СИСТЕМАСЫ – адам ж-а омурткалуу жаныбардын нерв системасынын бир бөлүгү. Организмдеги бардык ткандардын функциясын, б. а. кан айлануу, дем алуу, зат алмашуу, тамак сиӊирүү, бөлүп чыгаруу, көбөйүү ж. б. прцесстерди жөнгө салат. Ал бардык органдарды, ички секреция бездерин, жүрөктү, скелет булчуӊдарын ж. б. нервдештирип, булчуӊдагы зат алмашууну башкарат. Сүт эмүүчүлөрдүн вегетатив нерв системасынын түзүлүшү ж-а кызматы жакшы изилденген. Анын жардамы м-н организмдин ички чөйрөсүнүн туруктуулугу сакталат. Вегетитв нерв системасы анатомиялык . түзүлүшү ж-а кызматы боюнча симпат (СНС), парасимпат (ПНС) ж-а метасимпат (МНС) болуп бөлүнөт. Симпат ж-а парасимпат борборунун аткарган иштери жүлүн, каракуш мээ, гипоталамус, алдыӊкы мээнин ж-а нерв системасынын жогорку борбору болгон мээ кыртышындагы борбор аркылуу жөнгө салынат. Вегетитив ннерв системасынын талчалары мээ сүмбөсү м-н жүлүндүн белгилүү гана бөлүктөрүнөн башталып, нервдештирүүчү органдарга жетет. Анатомиялык түзүлүшү боюнча борбордук ж-а четки бөлүктөн турат. Анын борбордук бөлүгүнө
Жүлүндүн I моюн, II көкүрөк, III бел, IV куймулчак бөлүгү.
Көк түс м-н – парасимпат, кызыл м-н симпат нерв системасы берилген.
мээ сүмбөсүндө жайгашкан III, VII, IX, X мээ нервдеринин парасимпат, жүлүндүн каптал түркүгүндөгү симпат ж-а жүлүндүн куймулчак бөлүгүнөн орун алган парасимпат борборлору кирет. Ал эми четки бөлүгүн вегетатив нервдер, алардын бутактары, вегетатив түйүндөр ж-а вегетатив чатыштар түзөт. Организмде симпат ж-а парасимпат нервдери бири-бирине карама-каршы кызмат аткарат. Мисалы, симпат нерв талчаларынын таасиринен жүрөктүн согуусу ылдамдайт, кан тамырлар тарыйт; тескерисинче парасимпат нерв талчаларынын таасиринен жүрөктүн согуусу басаӊдайт, начарлайт, кан тамырлар кеӊеет. Симпат нерв талчалары ичеги-карындын жыйрылышын жайлатса, парасимпат нерв талчалары тескерисинче аны тездетет. Эмоциялык абалда Вегетатив нерв системасынын таасири м-н ички секреция бездери дүүлүгүп, адреналин, гипофиз ж-а калкан сымал бездердин гормондору көп бөлүнөт.