ВЕКТОР

ВЕ́КТОР (лат. vector – алып жүрүүчү, бир жерден экинчи жерге которуучу) – багытталган кесинди; анын башталыш ж-а акыркы чекити көрсөтүлөт. Аны англ. математик У. Гамильтон (1845) киргизген. Ал сан маани м-н эле эмес, багыт м-н да мүнөздөлөт, мисалы, ылдамдык, ылдамдануу, күч ж. б. Вектор жоон латын тамгалары а, b, ... м-н, же кадимки алфавит тамгаларынын үстүнө сызыкча же жебе коюлуп: a, b, башталышы А, аягы В чекиттери болгон вектор АВ деп белгиленет. A В-унун узундугуна барабар оӊ сан анын модулу делет ж-а a аркылуу белгиленет. Эгер экөөнүн багыттары бирдей, модулдары барабар болсо, анда ал В-лор барабар же эркин (материалдык чекиттин кыймылынын ылдамдыгы) деп аталат. Бир түз сызыкта жаткан барабар эки вектор жылышма вектор (абсолюттук катуу нерсеге таасир эткен күч) деп аталат. Эгер вектордун башталышы м-н аягы дал келишсе, ал нөл вектор деп аталып, 0 м-н белгиленип, нөл векторго каалаган багыт туура келет ж-а модулу 0гө барабар болот. Бардык нөл векторлор барабар. ВА ж-а АВ карама- каршы векторлор, мында АВ = a болсо, ВА =– a га барабар. Узундугу 1ге барабар болсо, бирдик вектор же орт деп аталат. Эки вектор бир түз сызыкта же параллель түз сызыктарда жатышса, коллинеардуу, эгер бир тегиздикте же жарыш тегиздиктерде жатышса, компланардуу деп аталат. Вектор түшүнүгү чоӊдукту ж-а багытты мүнөздөөчү объектилердин матемактикалык абстракциясы катары пайда болгон.
Б. Э. Канетов.