БЫЛИНАЛАР

БЫЛИНАЛАР – орус элинин эпостук ыр-дастандары. Орус фольклорунун башка жанрларына караганда Былиналар негизинен XI–XVI кылымдарда жашаган тарыхый адамдар менен окуяларды чагылдырган. Орус фольклористтери мазмуну жагынан баатырдык Былиналар жана тарыхый-турмуштук Былиналар деп эки топко бөлүшөт. Былиналарда сюжеттин негизинде реалдуу турмуш сүрөттөлөт, ошондой эле тарыхый чындык, ар кандай эпикалык чыгармаларга мүнөздүү болгон фантастика, ойдон чыгаруу менен коштолуп турат. Ошондуктан орус Былиналары жөнүндө эки түрдүү көз караш бар: 1. Сюжеттик мазмунуна көп катмарлуу тарыхый окуяларды, ар түрдүү тарыхый мезгилди сиӊирип, камтып сүрөттөйт (В. Я. Пропп). 2. Конкреттүү тарыхый окуяны, конкреттүү адамдардын тагдырын чагылдырат (Б. А. Рыбаков). Бул көз караштар Былиналардын реалдуу жана тарыхый негиздерин жокко чыгарбастан, бири-бирин толуктайт жана тереӊдетет. Былиналар Киев жана Новгород Былиналары деген эки топко бөлүнөт. Киев циклине баатырлардын моӊгол-татарлар менен болгон согушун көрсөткөн баатырдык ырлары топтолгон (мисалы, Илья Муромец, Добрыня Никитич, Алёша Попович жана башкалар). Новгород циклине новеллалык, каада-салт, махабат ырлары кирет (мисалы, «Василий Буслаев», «Садко» жана башкалар). Былиналарды изилдөөнү В. Г. Белинский баштаган. Н. И. Добролюбов жана башкалар улантышкан. М. Горький Былиналарды жогору баалаган.