БАЛБАЛДАР: нускалардын айырмасы
vol2_1-69_>KadyrM No edit summary |
м (1 версия) |
(Айырма жок)
|
13:34, 30 Январь (Үчтүн айы) 2025 -деги абалы
БАЛБАЛДАР - көчмен түрк урууларына тиешелүү жылмаланып иштетилбей эле тигинен орнотулган таш мамычалар. Орхон ж-а енисей рун жазууларында «балбал» деп жоокердин согуш талаасында өлтүргөн душманына атап орнотулган кой таш айтылат. Б. түшүнүгү ж-а анын жасалыш өзгөчөлүгү таш айкелдерден (к. Айкел) кескин айырмаланат. Таш айкелдер байыркы түрк мад-тын чагылдырган иск-во үлгүсү эсептелинип, анда аны жасаган уста каармандын тыш келбетин, баш кийимин, кемер ж-а жоо куралы сыяктуу белгилерди ташка чегүүгө аракет жасаган. Б. өлтүрүлгөн душманга атап коюлгандыктан, ага көркөм шөкөт берүүнүн кажети деле болгон эмес. Ошондуктан байыркы түрктөрдүн журт башчыларына, баатыр жоокерге багышталып, адегенде таш айкелдер орнотулуп, андан соң адамдын колу тийбеген ж-а көркөмдөлүп ишгетилбеген жумуру таштар коюлган. Рун жазууларында, айрыкча кытай жазма булактарында белгиленгендей: «эгер ал бир адам өлтүрсө, анда бир таш коюлат... Айрымдардын мындай таштары жүзгө, кээде миңге жетет». Рун жазма эстеликтеринин эч биринде Б. аталышы көркөмдөлүп иштетилген айкел деп берилбейт ж-а аларда айтылган маалымат түрмөгүндө Б. деп - кодура, койташ аркылуу душмандын образын туюнтуу байкалат. М. Кожобеков.