БАЛБАЛДАР: нускалардын айырмасы

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү
м (1 версия)
No edit summary
1 сап: 1 сап:
'''БАЛБАЛДАР '''- көчмен түрк урууларына тие­шелүү жылмаланып иштетилбей эле тигинен ор­нотулган таш мамычалар. Орхон ж-а енисей рун жазууларында «балбал» деп жоокердин согуш талаасында өлтүргөн душманына атап орнотул­ган кой таш айтылат. Б. түшүнүгү ж-а анын жасалыш өзгөчөлүгү таш ''айкелдерден'' (к. ''Ай­кел'') кескин айырмаланат. Таш айкелдер ба­йыркы түрк мад-тын чагылдырган иск-во үлгүсү эсептелинип, анда аны жасаган уста каар­мандын тыш келбетин, баш кийимин, кемер ж-а жоо куралы сыяктуу белгилерди ташка чегүүгө аракет жасаган. Б. өлтүрүлгөн душман­га атап коюлгандыктан, ага көркөм шөкөт берүүнүн кажети деле болгон эмес. Ошондуктан байыркы түрктөрдүн журт башчыларына, баа­тыр жоокерге багышталып, адегенде таш айкелдер орнотулуп, андан соң адамдын колу тийбе­ген ж-а көркөмдөлүп ишгетилбеген жумуру таш­тар коюлган. Рун жазууларында, айрыкча кытай жазма булактарында белгиленгендей: «эгер ал бир адам өлтүрсө, анда бир таш коюлат... Айрымдардын мындай таштары жүзгө, кээде миңге жетет». Рун жазма эстеликтеринин эч би­ринде Б. аталышы көркөмдөлүп иштетилген айкел деп берилбейт ж-а аларда айтылган маа­лымат түрмөгүндө Б. деп - кодура, койташ ар­кылуу душмандын образын туюнтуу байкалат.
'''БАЛБАЛДАР '''- көчмен түрк урууларына тие­шелүү жылмаланып иштетилбей эле тигинен ор­нотулган таш мамычалар. Орхон жана енисей рун жазууларында «балбал» деп жоокердин согуш талаасында өлтүргөн душманына атап орнотул­ган кой таш айтылат. Балбалдар түшүнүгү жана анын жасалыш өзгөчөлүгү таш ''айкелдерден'' (к. ''Ай­кел'') кескин айырмаланат. Таш айкелдер ба­йыркы түрк маданиятын чагылдырган искусство үлгүсү эсептелинип, анда аны жасаган уста каар­мандын тыш келбетин, баш кийимин, кемер жана жоо куралы сыяктуу белгилерди ташка чегүүгө аракет жасаган. Балбалдар өлтүрүлгөн душман­га атап коюлгандыктан, ага көркөм шөкөт берүүнүн кажети деле болгон эмес. Ошондуктан байыркы түрктөрдүн журт башчыларына, баа­тыр жоокерге багышталып, адегенде таш айкелдер орнотулуп, андан соң адамдын колу тийбе­ген жана көркөмдөлүп ишгетилбеген жумуру таш­тар коюлган. Рун жазууларында, айрыкча кытай жазма булактарында белгиленгендей: «эгер ал бир адам өлтүрсө, анда бир таш коюлат... Айрымдардын мындай таштары жүзгө, кээде миңге жетет». Рун жазма эстеликтеринин эч би­ринде Балбалдар аталышы көркөмдөлүп иштетилген айкел деп берилбейт жана аларда айтылган маа­лымат түрмөгүндө Балбалдар деп - кодура, кой таш ар­кылуу душмандын образын туюнтуу байкалат..''М. Кожобеков.''
''М. Кожобеков.'' [[Category: 2-том, 1-69 бб]]  
[[Файл:Бабалар.jpg|left|thumb|Кыргызстандагы  «Балбал» таштар]]
 
[[Файл:Байыр.jpg|thumb|300x300px|Байыркы «Балбал» таштар]]
[[Файл:Балбалдар.jpg|center|thumb|317x317px]]
[[Category: 2-том, 1-69 бб]]

04:09, 11 Февраль (Бирдин айы) 2025 -деги абалы

БАЛБАЛДАР - көчмен түрк урууларына тие­шелүү жылмаланып иштетилбей эле тигинен ор­нотулган таш мамычалар. Орхон жана енисей рун жазууларында «балбал» деп жоокердин согуш талаасында өлтүргөн душманына атап орнотул­ган кой таш айтылат. Балбалдар түшүнүгү жана анын жасалыш өзгөчөлүгү таш айкелдерден (к. Ай­кел) кескин айырмаланат. Таш айкелдер ба­йыркы түрк маданиятын чагылдырган искусство үлгүсү эсептелинип, анда аны жасаган уста каар­мандын тыш келбетин, баш кийимин, кемер жана жоо куралы сыяктуу белгилерди ташка чегүүгө аракет жасаган. Балбалдар өлтүрүлгөн душман­га атап коюлгандыктан, ага көркөм шөкөт берүүнүн кажети деле болгон эмес. Ошондуктан байыркы түрктөрдүн журт башчыларына, баа­тыр жоокерге багышталып, адегенде таш айкелдер орнотулуп, андан соң адамдын колу тийбе­ген жана көркөмдөлүп ишгетилбеген жумуру таш­тар коюлган. Рун жазууларында, айрыкча кытай жазма булактарында белгиленгендей: «эгер ал бир адам өлтүрсө, анда бир таш коюлат... Айрымдардын мындай таштары жүзгө, кээде миңге жетет». Рун жазма эстеликтеринин эч би­ринде Балбалдар аталышы көркөмдөлүп иштетилген айкел деп берилбейт жана аларда айтылган маа­лымат түрмөгүндө Балбалдар деп - кодура, кой таш ар­кылуу душмандын образын туюнтуу байкалат..М. Кожобеков.

Кыргызстандагы «Балбал» таштар
Байыркы «Балбал» таштар