БЕРКЕ

БЕРКЕ (1209–1266) – Алтын Ордонун ханы (1255–66). Жучунун үчүнчү уулу, Батыйдын иниси. Жучунун тушунда эле Дашт-и-Кыпчак ж-а Түркстан аймагын башкарган. Ал бийлик­ке келгенден кийин Алтын Ордо аймагында ис­лам дининин кабыл алынышы, ал жерде араб маданиятынын таралашына жагымдуу шарт түзгөн. Беркенин тушунда Алтын Ордо Моңгол империя­сына баш ийбей, өз алдынча болуп калган. Ал Актөбөгө Берке-Сарайын курдуруп, шаар 14-к­ылымдын 1-жарымында Алтын Ордонун борбору бо­лот. Соода, кол өнөрчүлүк өнүгүп, курулуш иш­тери жанданган. Беркенин доорунда Руста элден салык жыйноо максатында эл каттоо жүргүзүлүп (1257), салык жыйноо милдети баскактарга жүктөлгөн. Орус княздары өз аймактарын баш­карууну Берке хан тарабынан берилген атайын жар­лыктын негизинде гана жүргүзө алган. Баскак­тардын зомбулугу элдин нааразылыгын пайда кылып, 1259-жылы Новгороддо, 1262-жылы Суздалда, Ростовдо ж. б. жерлерде көтөрүлүштөрдүн чы­гышына себеп болгон. 13-кылымдын 50-жылдары­нын аягында Литвага, Болгарияга ж. б. жер­лерге жортуул уюштурган. 1262-жылы анын аскер­лери тарабынан Византиянын ээликтери тал­каланган. Берке 1266-жылы Кавказга жортуул жаса­ган учурунда кайтыш болуп, сөөгү Сарай-Бер­кеге коюлган.