ДАНИКЕЕВ

ДАНИКЕЕВ Өскөн (21. 12. 1934-ж. т., Чүй обл.,

Сокулук р-ну, Чоӊ-Жар айылы) – Кыргыз эл жазуучусу (1991). Москва тоо-кен ин-тун бүткөн (1956). 1956–62-ж. Кыргыз ССР эл чарба совети­нин көмүр ө. ж. б-ча же­тектөөчү инженери, 1962– 75-ж. ФПИде улук окутуу­чу, доцент, 1975–77-ж. СССР жазуучулар союзунун ал­дындагы Жогорку адабий курстун угуучусу, 1977– 84-ж. «Ала-Тоо» журналын­да бөлүм башчы, Кырг-н жазуучулар союзунда ада­бий кеӊешчи, 1984–91-ж. союздун секретары, 1991– 92-ж. адабий фондунун жетекчиси, 1984-жыл­дан Кырг-ндагы Тынчтык фондунун төрагасы. «Бакир» (1961), «Кыздын сыры» (1963), «Эне мээрими» (1968), «Өмүр белестери» (1970), «Кы­зыл аска» (1979), «Көз ирмемдеги өмүр» (1981), «Көкөй кести» (1982), «Мурас» (1990) ж. б. чы­гармалардын автору. 1940–90-жылдарда кыр­гыз коомчу лугу нун соци алдык ту рмушун көркөм талдоого алып, актуалдуу заманбап ма­селелерди козгогон. Д. «Кыздын сыры» повести м-н журтчулукка чыныгы калемгер катары та­анылган. Анда жазуучу адам баласынын ыйык, улуу сезими – махабатты даӊазалаган. А. То­комбаев: «”Кыздын сыры” бул повесть эмес, кара сөз менен жазылган поэма... поэзия» деген. По­весть кыргыз ад-тында алгач ө. ж. темасына арналып, кенчилердин турмушун чагылдырган. 1981-ж. реж. Жалил Соданбек повесть б-ча көркөм фильм тарткан. «Кызыл аска» повес­тинде жөнөкөй адамдын тагдыры, жашоо-ти­ричилиги, дүйнө таанымы, турмушка мамиле­си чагылдырылган. «Көз ирмемдеги өмүр» пове­стинде кыргыз элинин 19-к-дагы социалдык, коомдук-саясий турмушу көркөм жалпыланат. Д-ге «Көкөй кести» романы үчүн Кыргыз ССРи­нин Токтогул атн. мамл. сыйл. ыйгарылган (1986). Романда Улуу Ата Мекендик согуш жыл­дарында алыскы тоо арасында калган алты адамдын тагдыры көркөм талдоого алынган.
Сынчылар К. Асаналиев, К. Артыкбаев, С. Жи­гитов, А. Эркебаев, К. Ибраимов бул чыгарма кыргыз ад-тындагы жаӊычыл роман экендигин белгилешкен. «Мурас» романында көркөм стиль м-н ил. стилди чебер айкалыштырган жазуучу­ну ата мурастарыбыздын таржымал-тагдыры түйшөлтөт. Элибиздин этногенези, диний ише­нимдери сыяктуу көйгөйлүү маселелер жазуу­чунун ой-толгоолору аркылуу кызыктуу берил­ген. 2005-ж. «Арман» аттуу роман-эссеси жарык көргөн. 1970-ж. биринчи жолу кыргыз тилинде «Сызма геометрия» аттуу окуу китебин жазган. 1974-ж. «Инженердик графика боюнча термино­логиялык сөздүктү» түзгөн. Анын орус тилинде «Сердце матери» (1968), «Юный Кутуйан» (1988), «Жизнь – мгновение» – «Юный Кутуйан» (М., 1989), украин тилинде «Видчай» (Киев, 1990), тажик тилинде «Рози нихон» (Душанбе, 1983) деген аталыштагы китептери жарык көргөн. Айрым чыгармалары чет тилдерге которулган. Достоевский, Лесков, Анкилов, Азиз Несин ж. б. жазуучулардын чыгармаларын кыргыз тилине которгон. «Ардак Белгиси», III даражадагы Ма­нас ордени ж-а медалдар м-н сыйланган. С. Егимбаева.