ДАНИЛЕВСКИЙ

ДАНИЛЕВСКИЙ Николай Яковлевич [4(16).12. 1822, Ливенский уезди, Орлов губ., Остров кыш. – 7(19).11.1885, Тифлис (азыркы Тбили­си)] – орус философу, биологу, публицисти, панславизм идеологу. Д. баарына бештен бел­гилүү: байыркы, о. кылым ж-а жаӊы тарых болуп бөлүнгөн бирдиктүү дүйнөлүк тарых де­ген концепцияны четке каккан. Ал «Россия жана Европа» аттуу китебинде (1869) биол. орга­низмдер сыяктуу өз бет алдынча обочолонуп өсүп-өнүгүүчү «маданий-тарыхый типтер» (ци­вилизациялар) деген теориясын киргизген. Бул теория кийин О. Шпенглердин ж-а А. Тойнби­нин локалдык (аймактык) цивилизациялар деп аталган концепцияларына негиз болгон. Ар бир тип өзүнүн жаралуу, телчигүү, гүлдөө жана соо­луп-өчүү доорлорун басып өтөт. Д. өз китебинде маданий-тарыхый жактан өнүгүүнүн 10 тибин: египет, кытай, байыркы семит (ассирия-вави­лон-финикия-халдей), индия, иран, еврей, грек, рим, жаӊы семит (араб), европа (роман-герман) цивилизацияларын атаган. Анын пикири б-ча тарыхта жаӊыдан жаралып жаткан 11-маданий­тарыхый тип – славян цивилизациясы. Ал буга чейинки цивилизациялардан алда канча жого­ру турат ж-а келечектүү деп эсептеген. Т. Абдылдабеков.