ДАО

ДА́О (кытайча – Кудай, жол, зээн, сөз, логос, маани дегенди билдирет) – кытай классикалык философиясынын эӊ маанилүү түшүнүктөрүнүн бири, даосизмдин өзөк категориясы. Д. алгач­кы учурда «жол», «сапар» маанисин билдирген. Кийинчерээк Д. түшүнүгү философияда жара­тылыш «жолун», анын мыйзам ченемдүүлүктө­рүн туюндура баштаган. Д. адамдын турмуш жо­лунун маанисин билдирип, «этикалык норма» түшүнүгүнө (дао-дэ) айланган. Ойлоо айдыӊын­да Д. «логика», «аргумент» (дао-ли) окуусун ай­кындайт. Д. түшүнүгүнүн мазмуну кытай фило­софиясынын өнүгүшү м-н бирге өзгөрүп, кеӊип отурган. Аны берип жиберсе болот, бирок кар­моого болбойт, аны тереӊдеп түшүнүүгө болот, бирок көрүү мүмкүн эмес, ал мезгилге да, мей­киндикке да көз каранды эмес, анын башталы­шы да, аягы да жок. Аны таанып-билүү, де­мек, жаратылыштын мыйзамына ээ болуу, ага ылайык келүүгө үйрөнүү дегендик. Д. байыркы кыргыз дүйнөтаанымы – Теӊирчиликтик өзөк философиясы – өзгөчө ойлом системасы болгон теор. «Жол» нуска наамасы м-н үндөшүп кетет.