ДЕДУКЦИЯ

ДЕДУ́КЦИЯ (лат. deductio – чыгаруу) – ойло­нууда логика законунун негизинде алгачкы ой­лордон жаӊы ой чыгаруу ыкмасы; жалпы жо­бодон жеке жыйынтыкка алып баруучу ой ко­рутундусунун бир түрү. Д. үчүн ой бүтүмүнүн зарыл ж-а туура болушу мүнөздүү, б. а. эгер не­гизги ой өбөлгөлөрү чындыкка ж-а Д. закондо­руна туура келтирилген болсо, анда зарыл түр­дө ой бүтүмү да туура болот. Ошондуктан илим­деги теориялар Д. ыкмасынын натыйжасында жаралат. Ушул сапаты м-н Д. индукциядан, б. а. эреже катары ой бүтүмдөрү жекеден жалпыга карай жүргөн логикалык жолдон айырмаланат. Жалпы принциптерге, жоболорго, аксиомалар­га таянган илимдер Д-лык илимдер деп аталат (математика, теор. механика, физиканын ай­рым тармактары ж. б.). Ал эми тажрыйбалар­дын айрым маалыматтарын жалпылоо жолу м­н өнүккөн индукциялык илимдерге биология, топурак таануу, медицина ж. б. кирет. Д. да­лилдөөнүн негизги каражаттарынан болуп са­налат.