ДЕКАДАНС

ДЕКАДА́НС (лат. decadentia – кедери кетүү) – 19-к-дын аягы – 20-к-дын башындагы ад-т м-н иск-водогу кризистик көрүнүштөрдүн жалпы ата­лышы. Термин 1830-жылдарда Францияда пай­да болгон. Д. келип чыгышына бурж. аӊ-сезим­дин кризиске учурашы, көп художниктердин кескин социалдык карама-каршылыктар м-н рев-ядан чоочуркашы, рев-ядан карандай ойрон­чул күчтү гана көрүшү себеп болгон. Декадент­тер коомдук прогресс идеясын ж-а социалдык таптык күрөш түшүнүгүн четке кагып, саясий­гражд. темалардан баш тарткан. Декаденттик ад-тка негизинен ындыны өчкөндүк, турмуш­тан качуу, индивидуализмди көркөмдөө, мак­тоо, өлүмдү даӊазалоо мүнөздүү. Д-тик ад-ттын мотивдери адегенде П. Верлен, А. Рембо (Фран­ция) сыяктуу символист акындардын поэзия­сында пайда болуп, Д. Г. Россети, Х. Хант (Анг­лия), Ж. Пасколи, А. Ориани (Италия), М. Ме­терлинк (Бельгия), Р. М. Рильке (Австрия), Н. Минский, Д. Мережковский, З. Гиппиус (Рос­сия) тарабынан өрчүтүлгөн. Россияда Д. 1905– 07-жылдагы рев-я жеӊилгенден кийин күчөгөн. Орус ад-ты м-н иск-восунда реалист жазуучу­лар (Л. Н. Толстой, В. Г. Короленко, М. Горький), алдыӊкы көз караштагы ад-тчылар м-н сынчы­лар (В. В. Стасов, В. В. Воровский, Г. В. Пле­ханов) Д-ке каршы күрөшкөн. Д. ад-тта симво­лизм, көркөм сүрөт өнөрүндө абстракционизм, сюрреализм, музыкада конкреттүү музыка, до­декафония, арх-рада модерн, брутализм сыяк­туу формада көрүнөт.