ДЗЮДО

ДЗЮДО́ (япончо дзю – жумшактык, до – жол) – спорт күрөшүнүн бир түрү. 19-к-дын аягында Японияда жиу-жицудан өркүндөтүлүп, спортко айландырылган. 1882-ж. япондук оку­муштуу Дзигоро Кано негиздеген. Машыгуу бул­чуӊдарды ж-а муундардын кыймылдуулугун өөрчүтүүчү көнүгүүлөрдөн, аны өнөгү м-н иштеп чыгуудан ж-а үйрөнгөнүн бышыктоодон турат. Кооптуулуктан сактоо көнүгүүлөрүнө өзгөчө кө- ӊүл бөлүнөт. Д-до талуу жерге уруу, муундарды толгоо, муунтуу ж. б. ыкмаларга уруксат бери­лет. Д. өзүн коргоонун ж-а кол салуунун өркүн­дөтүлүп, спортко айландырылган япондук сис­темасы. Спортсмендерге «кю» (разряд) даража­лары (6-кенжеден 1-жогоркуга чейин) ыйгары­лат. Даражаларына ылайык түрдүү түстөгү бел­боо тагынышат (мис., 6дан 4-гө чейинки дара­жадагылар – ак, 3төн 1ге чейинкилер – күрөӊ).
Өнөрүн андан ары өркүндөткөндөр «1-дан» (че­берчиликтин 1-деӊгээли) алат да, кара түстөгү белбоо тагынуу укугуна ээ болот. Кара белбоо ээ болгондордун 10 даражасы белгилүү. Мыкты спортчулар 7-данга гана жетиши мүмкүн. Ал эми калган даражалар адм. иш-чаралар ж-а Д-го кошкон салымы үчүн ыйгарылат. 1-дан дара­жасы б-ча спорт чебери м-н бирдей. Алгач машы­гуулар ж-а мелдештер жерге төшөлгөн саман маталарда (татами) өткөн. Учурда татами за­манбап материалдардан жасалат. Машыгуучу «дзюдоги» (кимоно) ж-а шым кийип, белбоо кур­чaнат. Дүйнөгө Д. алгач 1930-жылдардан, 2-дүй­нөлүк согуштан кийин кеӊири тарай баштаган. Д-нун Эл аралык федерациясы 1952-ж. түзүлүп,

Дзюдо ыкмаларынын бири.

150 мамлекетти бириктирет. Д. б-ча Европа чем­пионаты 1951-жылдан, дүйнөнүкү 1956-жылдан (Токио) өткөрүлүп келет. Ал 1964-жылдан баш­тап Олимпия оюндарынын программасына кир­ген. Мелдешке катышуучулар 60, 66, 73, 81, 90,100 кг ж-а андан жогорку чоӊ салмактарга бөлүнөт. Д-нун айрым ыкмалары самбо күрө­шүнө окшош. Кырг-нда Д-ну А. Г. Задворный негиздеген, 1973-жылдан өнүгө баштаган. Көрү­ган жерди кармалап ж-а каккылап көрүү, зонд жуткуруу, рентгеноскопиялык ж-а графиктик изилдөөлөр.