ДИАХРОНИЯ

ДИАХРОНИ́Я (гр. dif – аркылуу ж-а chrjnos – убакыт) – тил тармагынын тарыхый өнүгүшү ж-а аны изилдөө ыкмаларынын жыйындысы; синхронияга карама-каршы түшүнүк. Тил или­минде Д. ж-а синхрония түшүнүгү тилди изил­дөөдөгү эки мамилеге байланыштуу. Кээде Д-ны тарыхый-салыштырма тил илими м-н ал­маштырышат. Бирок тарыхый-салыштырма тил илими көбүнчө тил тарыхынын мезгилде­рин ж-а анын майда система түзүүчүлөрүн анык­тоого байланыштуу болсо, Д. тил тармагында­гы диахрондук өзгөрүүлөрдү иликтөөгө ж-а тил­дердин өнүгүүсүндөгү негизги мыйзам ченемдүү­лүктөрдү (универсалийлерди, константаларды) аныктоого, о. эле тилдин бир калыптан экинчи калыпка өтүүдөгү мыйзам ченемдүү өзгөрүүлө­рүнүн санын ж-а типтерин изилдөөгө багыттал­ган. Тигил же бул тил тармагынын калыптануу жолун бир гана Д. аркылуу түшүнүүгө болот.