ДИВЕРГЕНЦИЯ (математикада): нускалардын айырмасы
No edit summary |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''ДИВЕРГЕ́НЦИЯ''' (лат. divergium – таралыш) – вектор талаасынын агымынын берилген чекит­теги өзгөрүү чоӊдугун мүнөздөөчү сан. | '''ДИВЕРГЕ́НЦИЯ''' (лат. divergium – таралыш) – вектор талаасынын агымынын берилген чекит­теги өзгөрүү чоӊдугун мүнөздөөчү сан. ('''Формула жок''') түрүндөгү скалярдык чоӊдук вектордук талаанын (''х; у; z'') чекитиндеги дивергенгциясы деп айтылат, мында ''а<sub>х</sub>, а<sub>у</sub>, а<sub>z–</sub> а'' векторунун координаталары. Демек, туюк бет аркылуу өтүүчү вектор талаасынын агымынын, ошол бет­ти чектеген көлөмгө болгон катышынын пре­дели. Дивергенциянын төмөндөгүдөй касиеттери бар: ''div(а+b)= divа+ divb, div(''ϕ ''а)='' ϕ ''divа+аgrad''ϕ'', div rot a=0, div grad a=''∆ϕ (∆– Лаплас операто­ру), ''div[а, b]=(b, rot a)–(а, rotb).'' Дивергенция матемаитикалык фи­зиканын маселелеринде колдонулат. Мис., суюк­туктун кыймылы, жылуулуктун таралышы ж. б. көп теӊдемелер дивергенция аркылуу жазылат. «Дивергенция » терминин англиялык математик У. Клиффорд (1878) киргизген; ''div'' деп белгилөөнү да сунуштаган. Дивергенциянын нөлгө барабар эмес белгисин Ж. Макс­велл (1873) караган, аны конвергенция (дивергенцияга тескери чоӊдук) деп атаган. | ||
'' | |||
түрүндөгү | |||
Ад.: ''Кочин Н. Е.'' Векторное исчисление и начало тензорного исчисления. М., 1965; ''Шилов Г. Е.'' Мате­матический анализ функции нескольких веществен­ных переменных. М., 1972. [[Category: 3-том, 5-85 бб]] | Ад.: ''Кочин Н. Е.'' Векторное исчисление и начало тензорного исчисления. М., 1965; ''Шилов Г. Е.'' Мате­матический анализ функции нескольких веществен­ных переменных. М., 1972. [[Category: 3-том, 5-85 бб]] | ||
08:56, 10 Апрель (Чын куран) 2025 -деги абалы
ДИВЕРГЕ́НЦИЯ (лат. divergium – таралыш) – вектор талаасынын агымынын берилген чекиттеги өзгөрүү чоӊдугун мүнөздөөчү сан. (Формула жок) түрүндөгү скалярдык чоӊдук вектордук талаанын (х; у; z) чекитиндеги дивергенгциясы деп айтылат, мында ах, ау, аz– а векторунун координаталары. Демек, туюк бет аркылуу өтүүчү вектор талаасынын агымынын, ошол бетти чектеген көлөмгө болгон катышынын предели. Дивергенциянын төмөндөгүдөй касиеттери бар: div(а+b)= divа+ divb, div(ϕ а)= ϕ divа+аgradϕ, div rot a=0, div grad a=∆ϕ (∆– Лаплас оператору), div[а, b]=(b, rot a)–(а, rotb). Дивергенция матемаитикалык физиканын маселелеринде колдонулат. Мис., суюктуктун кыймылы, жылуулуктун таралышы ж. б. көп теӊдемелер дивергенция аркылуу жазылат. «Дивергенция » терминин англиялык математик У. Клиффорд (1878) киргизген; div деп белгилөөнү да сунуштаган. Дивергенциянын нөлгө барабар эмес белгисин Ж. Максвелл (1873) караган, аны конвергенция (дивергенцияга тескери чоӊдук) деп атаган.
Ад.: Кочин Н. Е. Векторное исчисление и начало тензорного исчисления. М., 1965; Шилов Г. Е. Математический анализ функции нескольких вещественных переменных. М., 1972.