ЕВРОПА ЭРКИН CООДА АCCОЦИАЦИЯCЫ

ЕВРО́ПА ЭРКИН CООДА АCCОЦИАЦИЯCЫ (ЕЭCА) (European Free Trade Association‚ EFTA) – Cтокгольм келишимине ылайык 1960- жылдын 2-январында түзүлгөн экон. топ. ЕЭCА-ны жети өлкө: Австрия‚ Улуу Британия‚ Да­ния‚ Норвегия‚ Португалия‚ Швеция ж-а Швей­цария түзгөн. 1961-ж. аларга Финляндия ко­шулган. 1973-ж. ЕЭCА ЕCке (Европа союзу) ко­шулгандыктан‚ андан Улуу Британия м-н Да­ния чыккан. ЕЭCАга мүчө мамлекеттеринин ортосундагы импорттук чектелүүлөр этабы м-н тобу белгилүү. Жер кыртышында массасы б-ча 1,2 · 10^–4%. Лантаноиддерге кирет. 1886-ж. фр. химик Е. Демарсе Е-ди минералынын курамы­нан оксид түрүндө тапкан. 1937-ж. гана таза ме­талл түрүндө алынган. Күмүш түстүү ак металл; эрүү t – 826°С; кайноо t – 1439°С; бирикмелеринде +2 ж-а +3 окистенүү даражаларын көрсөтөт. Абада тез окистенет, бөлмө темп-расында HCl, HNO3, H2SO4, галогендер ж-а суу м-н кошулат. Атомдук реактордон алынган радиоактивдүү Е-дин үч оксидин лантан м-н калыбына кел­тирип, андан кийин вакуумда дистилляция жолу м-н алынат. Рак оорусунун кээ бир түрүн дарылоо үчүн медицинада, нейтрондорду жутуучу катары ядролук реакторлордо, активатор ката­ры телеэкранда кызыл түстү алууда колдонулат.