ЖЫЛ

ЖЫЛ – Жердин Күндү бир жолу толук айла­нып чыккан мезгилине кеткен убакыт (365 сут­ка 6 саат). Календарь Ж-ы жөнөкөй Ж. үчүн 365 сутка ж-а узак Ж. үчүн 366 суткага созулат. Ж-дын узактыгын аныктоо байыртан эле ил. маселелерден болуп, астр. кубулуштардын кай­таланышына байкоо жүргүзүү иш жүзүндө маа­нилүү болгон. Ж-дын тагыраак мааниси байыр­кы Кытай м-н Египетте белгилүү эле. Б. з. ч. 2-

к-да Гиппарх Ж. «365¹/₄ –¹/₃₀₀ күнгө» барабар-

дыгын аныктаган. Бул сан Ж-дын азыркы маа­нисинен 6¹/ минга гана айырмаланат. Жер Күн­дүн айланасында татаал кыймылда болгонду­гуна жараша Ж. төмөнкүчө бөлүнөт: 1) жыл­дыздык (сидерикалык) Ж. Күндөн жылдыздар­га салыштырмалуу асман сферасы б-ча бир

Ж-дык айлануу жолун камтыган убакыт өлчөмү (365, чөмү (365, 2596); ажыдаар Ж-ы – Күндүн ти­йиштүү убакыт өлчөмү өткөндөн кийин Ай ор­битасынын түйүнүнө кайткан мезгилди камты­ган Ж. (346, 62); Юлий Ж-ы – мурдакы стилде­ги календарь Ж-ы (365, 25); Григорий Ж-ы – азыркы мезгилдеги Ж. эсеби (365, 2425); ай Ж. – 12 Ай айларына тете келген календарь Ж-ы (354, 367).