ЖОЛДОШОВ

ЖОЛДОШОВ Токчоро [1902, Бишкек уезди, Кара-Булак айылы (Кара-Жылга деген жерде), азыркы Чүй облусу, Кемин району – 1937] – Кыргызстан­дагы алгачкы мамлекеттик ишмерлердин бири, кыр­гыздын туңгуч адабият сынчысы. Алма-Атадагы казак-кыргыз агартуу институтун бүтүргөн (1925). Москвадагы Борбордук улуттар басмасынын кыргыз

секциясында редактор ж-а жооптуу секретарь (1925– 27), Кыргыз эл агартуу ко­миссариатынын академиялык тобу­на төрага (1927–29), Кыргызстан БАКтын президиумуна мүчө (1929–31), жооптуу секре­тарь, Кыргызстан колхоз борбо­рунун төрагасы (1931–32), Кыргыз АССРинин эл агар­туу комиссары (1933–35) кызматтарында иштеген. Жолдошовдун адабиятка кызы­гуусу студенттик жылдарында башталган. Ий­римдерге үзгүлтүксүз катышып, «Саулэ» («Шоо­ла») деген ат менен кол жазма түрүндө чыгуучу коомдук-саясий журналга редактор болгон ж-а ага кыргыз элинин оозеки чыгармаларынан ты­нымсыз жарыялап турган. Ал Алма-Ата шаарында казак тилинде чыгып турган «Тилши» («Тил­чи») гезитинин кабарчысы болгон. «Кыргыз көркөм адабияты», «Аалы Токомбай уулунун ырлары», «Адабият майданында» (1926), «Көрктүү адабиятыбыз менен акындарыбыз» (1927), «Октябрь жана кыргыздын адабияты» (1928), «Кайгылуу Какей» (М. Токобай уулунун пьесасы, 1928), Касымаалынын «Ажар» ж-а «Са­кучулдун сын» (1929) сыяктуу көптөгөн сын ма­калаларды жазып, кыргыз адабий сынына чы­йыр салган. Тил, термин маселелери тууралуу «Тил илими атоо (термин) жөнүндө», «Жаңы тамга жөнүндө», «Алипбээге бир нече тыбыш жана тамга коштук» аттуу макалаларында Жолдошов өтө кыраакылык м-н негизги урунттуу көрүнүштөрдү белгилеген. Анын «Көрктүү ада­биятыбыз жана акындарыбыз» аттуу макала­сы өз замандаш калемдештеринин көркөм чы­гармага сын макалаларынан сабаттуу жазыл­гандыгы, маселени коё билгендиги м-н айыр­маланат. Акындар чыгармачылыгы, поэзия туурасында сөз кылууда саясатташкан мезгил талабына жа­мынып, алардын жалаң саясий идеологиялык барк-баа­сына гана көңүл бурбастан, чыгарманын көр­көмдүк касиет-сапаты, чыгармачыл инсанды ка­лыптандырган шарт, жагдай, коомдук таасир ма­селесин кошо камтууга, ар тараптан талдоого алууга умтулган. Ошондой эле, ал адабий жыйнактар­дын (Тоголок Молдонун «Насыят», Боогачынын «Күйгөн», Т. Жапиев айткан «Семетейден» үзүн­дү ж. б.) редактору, «Кызыл гүл» аттуу кыргыз тилиндеги алгачкы поэзиялык жыйнактын (1927) түзүүчүсү ж-а баш сөзүнүн автору болгон. 1937-жылы репрессияланган, 1956-жылы акталган.