ЖУМУШ: нускалардын айырмасы
м (1 версия) |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
<b type='title'>ЖУМУШ</b> , 1) м е х а н и к а л ы к ж у м у ш – <i>күчтүн</i> кандайдыр нерсени белгилүү аралыкка которуу ченин мүнөздөөчү | <b type='title'>ЖУМУШ</b> , 1) м е х а н и к а л ы к ж у м у ш – <i>күчтүн</i> кандайдыр нерсени белгилүү аралыкка которуу ченин мүнөздөөчү физикалык чоңдук. Ал нер­сеге аракеттенген күчтүн сан маанисине, багы­тына, которулуу аралыгына ж-а нерсенин кай­сы чекитине аракеттенишине көз каранды. Эгер күчтүн сан мааниси ж-а багыты өзгөрбөсө, | ||
[[File:ЖУМУШ89.png | thumb | 1-сүрөт. | [[File:ЖУМУШ89.png | thumb | 1-сүрөт. | ||
]]ал эми которулуу М М | ]]ал эми которулуу М М | ||
түз сызык б-ча болсо | түз сызык б-ча болсо (1-сүрөт), анда материалдык чекитке аракеттен­ген F күчтүн жумушу, ал күчтүн кыймыл багы­тына болгон проек­циясынын S жолуна көбөйтүлгөн көбөй­түндүсүнө барабар, башкача айтканда А=FS cosα; α – күч м-н кыймыл ба­гытынын ортосун­дагы бурч, S=М<sub>0</sub>М<sub>1</sub>; a<90° болгондо, жумуш – | ||
(1-сүрөт), анда материалдык чекитке аракеттен­ген F күчтүн жумушу, ал күчтүн кыймыл багы­тына болгон проек­циясынын S жолуна көбөйтүлгөн көбөй­түндүсүнө барабар, | |||
күч м-н кыймыл ба­гытынын ортосун­дагы бурч, S=М<sub>0</sub>М<sub>1</sub>; a<90° болгондо, | |||
| 13 сап: | 10 сап: | ||
оң сан. Эгер 180°≥α ≥ 90° болсо, жумуш – терс сан; α=90° болгондо, А=0. Бирдиктердин эл аралык системасында (СИ) жумуш <i>Джоуль</i> м-н ченелет.<br>Жумуштун мындан башка <i>эрг</i> (1 <i>эрг</i> = 10<sup>–7 </sup><i>Дж</i>) ж-а килограмм-күч-метр (1 <i>кгк⋅м</i>=9,81 <i>Дж</i>) сыяктуу бирдиктери бар. Күчтүн жумушун жалпы эсептөө үчүн э л е м е н т а р д ы к жумуш (<i>dA</i>) деген түшүнүк киргизилет: <i>dA=F⋅ds</i>⋅cosα, мында <i>ds –</i> | |||
нерсенин элементардык которулуусу, α – күчтүн багыты м-н ошол күчтүн түшүү чекитине жаны­манын арасындагы бурч (2-сүрөт). 2) т е р м о д и­н а м и к а л ы к ж у м у ш – | нерсенин элементардык которулуусу, α – күчтүн багыты м-н ошол күчтүн түшүү чекитине жаны­манын арасындагы бурч (2-сүрөт). 2) т е р м о д и­ н а м и к а л ы к ж у м у ш – механикалык жумушту жалпыло­очу түшүнүк. Жылуулук энергиясынын алма- | ||
[[File:ЖУМУШ90.png | thumb | 2-сүрөт.]] | [[File:ЖУМУШ90.png | thumb | 2-сүрөт.]] | ||
шуусунун негизинде | шуусунун негизинде термодинамикалык системанын параметрлери (мей­киндиктеги абалы, көлөмү, электр та­лаасы) өзгөргөндө жумуш аткарылат. Мисалы, системасынын кө­лөмү өзгөргөндө ат­карылган жумуш: <i>dA=p d</i>υ, <i>р</i> – басым, <i>d</i>υ – көлөмдүн өзгөрүшү. | ||
өзгөрүшү. | |||
| 32 сап: | 24 сап: | ||
[[Категория:3-том, 327-448 бб]] | [[Категория:3-том, 327-448 бб]] | ||
03:40, 25 Июль (Теке) 2025 -га соңку нускасы
ЖУМУШ , 1) м е х а н и к а л ы к ж у м у ш – күчтүн кандайдыр нерсени белгилүү аралыкка которуу ченин мүнөздөөчү физикалык чоңдук. Ал нерсеге аракеттенген күчтүн сан маанисине, багытына, которулуу аралыгына ж-а нерсенин кайсы чекитине аракеттенишине көз каранды. Эгер күчтүн сан мааниси ж-а багыты өзгөрбөсө,
ал эми которулуу М М
түз сызык б-ча болсо (1-сүрөт), анда материалдык чекитке аракеттенген F күчтүн жумушу, ал күчтүн кыймыл багытына болгон проекциясынын S жолуна көбөйтүлгөн көбөйтүндүсүнө барабар, башкача айтканда А=FS cosα; α – күч м-н кыймыл багытынын ортосундагы бурч, S=М0М1; a<90° болгондо, жумуш –
оң сан. Эгер 180°≥α ≥ 90° болсо, жумуш – терс сан; α=90° болгондо, А=0. Бирдиктердин эл аралык системасында (СИ) жумуш Джоуль м-н ченелет.
Жумуштун мындан башка эрг (1 эрг = 10–7 Дж) ж-а килограмм-күч-метр (1 кгк⋅м=9,81 Дж) сыяктуу бирдиктери бар. Күчтүн жумушун жалпы эсептөө үчүн э л е м е н т а р д ы к жумуш (dA) деген түшүнүк киргизилет: dA=F⋅ds⋅cosα, мында ds –
нерсенин элементардык которулуусу, α – күчтүн багыты м-н ошол күчтүн түшүү чекитине жаныманын арасындагы бурч (2-сүрөт). 2) т е р м о д и н а м и к а л ы к ж у м у ш – механикалык жумушту жалпылоочу түшүнүк. Жылуулук энергиясынын алма-
шуусунун негизинде термодинамикалык системанын параметрлери (мейкиндиктеги абалы, көлөмү, электр талаасы) өзгөргөндө жумуш аткарылат. Мисалы, системасынын көлөмү өзгөргөндө аткарылган жумуш: dA=p dυ, р – басым, dυ – көлөмдүн өзгөрүшү.