ЖУП ЖАЛБЫРАКТУУЛАР: нускалардын айырмасы
No edit summary |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
<b type='title'>ЖУП ЖАЛБЫРАКТУУЛАР</b> (Zygophyllaceae) – өсүмдүктөрдүн эки үлүштүүлөр классынын ту­куму. Бир же көп жылдык чөп, бадал же чала бадал, айрым түрү дарак. Татаал канат сымал кесилген же бүтүн жалбырактары тушташ же кезектешип жайгашат. Кээде тикенге айланган жан жалбыракчалары болот. Гүлү жалкы же чачыдай, чатырдай топ гүлгө чогулган; кош жы­ныстуу, актиноморфтуу, кээде бир жыныстуу. Гинецейи 5–4 же 3–2 мөмө жалбыракчалардан түзүлгөн. Мөмөсү – кутуча, данекче же ширелүү жемиш. Алардын 23 уруусу 240тай түрү бел­гилүү. Кыргызстанда 11 түрү кездешет. Негизинен тропик, субтропик ж-а мелүүн алкактардын кургак райондорунда, Сахара, Батыш, Борбордук жана Оото Азия чөлдөрүндө, Араб жарым аралдарында, Австралия­да ж-а Түштүк Сибирдин кумдуу, таштуу, ылай­луу, шордуу жерлеринде өсөт. Кээде деңиз | <b type='title'>ЖУП ЖАЛБЫРАКТУУЛАР</b> (Zygophyllaceae) – өсүмдүктөрдүн эки үлүштүүлөр классынын ту­куму. Бир же көп жылдык чөп, бадал же чала бадал, айрым түрү дарак. Татаал канат сымал кесилген же бүтүн жалбырактары тушташ же кезектешип жайгашат. Кээде тикенге айланган жан жалбыракчалары болот. Гүлү жалкы же чачыдай, чатырдай топ гүлгө чогулган; кош жы­ныстуу, актиноморфтуу, кээде бир жыныстуу. Гинецейи 5–4 же 3–2 мөмө жалбыракчалардан түзүлгөн. Мөмөсү – кутуча, данекче же ширелүү жемиш. Алардын 23 уруусу 240тай түрү бел­гилүү. Кыргызстанда 11 түрү кездешет. Негизинен тропик, субтропик ж-а мелүүн алкактардын кургак райондорунда, Сахара, Батыш, Борбордук жана Оото Азия чөлдөрүндө, Араб жарым аралдарында, Австралия­да ж-а Түштүк Сибирдин кумдуу, таштуу, ылай­луу, шордуу жерлеринде өсөт. Кээде деңиз деңгээлинен 4000 <i>м</i> бийиктикке чейин кездешет. Көп түрүндө <i>алкалоиддер,</i> сапониндер, өңдөгүч заттар (ады­рашман, мык тикен) табылса, айрымдары чөл­дө кум бекитүүдө,шордуу аймактарды өздөштүрүүдө кол­донулат. | ||
[[Категория:3-том, 327-448 бб]] | [[Категория:3-том, 327-448 бб]] | ||
09:06, 25 Июль (Теке) 2025 -га соңку нускасы
ЖУП ЖАЛБЫРАКТУУЛАР (Zygophyllaceae) – өсүмдүктөрдүн эки үлүштүүлөр классынын тукуму. Бир же көп жылдык чөп, бадал же чала бадал, айрым түрү дарак. Татаал канат сымал кесилген же бүтүн жалбырактары тушташ же кезектешип жайгашат. Кээде тикенге айланган жан жалбыракчалары болот. Гүлү жалкы же чачыдай, чатырдай топ гүлгө чогулган; кош жыныстуу, актиноморфтуу, кээде бир жыныстуу. Гинецейи 5–4 же 3–2 мөмө жалбыракчалардан түзүлгөн. Мөмөсү – кутуча, данекче же ширелүү жемиш. Алардын 23 уруусу 240тай түрү белгилүү. Кыргызстанда 11 түрү кездешет. Негизинен тропик, субтропик ж-а мелүүн алкактардын кургак райондорунда, Сахара, Батыш, Борбордук жана Оото Азия чөлдөрүндө, Араб жарым аралдарында, Австралияда ж-а Түштүк Сибирдин кумдуу, таштуу, ылайлуу, шордуу жерлеринде өсөт. Кээде деңиз деңгээлинен 4000 м бийиктикке чейин кездешет. Көп түрүндө алкалоиддер, сапониндер, өңдөгүч заттар (адырашман, мык тикен) табылса, айрымдары чөлдө кум бекитүүдө,шордуу аймактарды өздөштүрүүдө колдонулат.