ЖӨНӨКӨЙ САН: нускалардын айырмасы
No edit summary |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
<b type='title'>ЖӨНӨКӨЙ САН</b> – өзүнө ж-а бирге гана бөлү­нүүчү бирден чоң оң бүтүн сан: 2, 3, 5, 7, 11, 13. Бир жөнөкөй санга да ж -а <i>курама санга да</i> кирбейт. Абдан чоң жөнөкөй санга – Мерсенн саны, ал 2<sup>1121.3 </sup>–1 са­нына барабар. Жөнөкөй санга | <b type='title'>ЖӨНӨКӨЙ САН</b> – өзүнө ж-а бирге гана бөлү­нүүчү бирден чоң оң бүтүн сан: 2, 3, 5, 7, 11, 13. Бир жөнөкөй санга да ж -а <i>курама санга да</i> кирбейт. Абдан чоң жөнөкөй санга – Мерсенн саны, ал 2<sup>1121.3 </sup>–1 са­нына барабар. Жөнөкөй санга чексиз ж-а <i>натуралдык сандардын</i> бөлүнүүчүлүгүн чыгаруудагы негизги түшүнүк. Алсак сандардын бөлүнүүчүлүк теория­сынын теоремасы боюнча бирден бөлөк каалаган­дай оң бүтүн сан жалгыз түрдө жөнөкөй сандардын көбөйтүндүсүнө ажырайт. Жөнөкөй сан чексиз көп экен­диги байыркы грек математиктерине эле бел­гилүү болгон. Анын далилдениши Евклиддин «Негиздер» аттуу жыйнагында берилген. Жөнөкөй сан <i>группаларды</i> үйрөнүүдө чоң мааниге ээ. 1837-жылы немис математиги П. Дирихле <i>a+bx</i> арифметикалык про­грессиясында (мында <i>x</i> = 1, 2, ..., <i>a, b</i> – өз ара жөнөкөй сандар) чексиз көп жөнөкөй сандар бар экендигин да­лилдеген. Бул багытта алгачкы натыйжаны орус илимпозу П. Л. Чебышев алган. Ошондой эле жөнгөкөй сан боюнча изилдөө иштерин жүргүзгөн илимпоздор: франциялык математик Ж. Адамар (1896), белгиялык мате­матик Ш. Ла Валле Пуссен (1896), 1937-жылы орус математиги И. М. Виноградов. | ||
«Негиздер» аттуу жыйнагында берилген. Жөнөкөй сан <i>группаларды</i> үйрөнүүдө чоң мааниге ээ. 1837- | |||
[[Категория:3-том, 327-448 бб]] | [[Категория:3-том, 327-448 бб]] | ||
03:28, 5 Август (Баш оона) 2025 -га соңку нускасы
ЖӨНӨКӨЙ САН – өзүнө ж-а бирге гана бөлүнүүчү бирден чоң оң бүтүн сан: 2, 3, 5, 7, 11, 13. Бир жөнөкөй санга да ж -а курама санга да кирбейт. Абдан чоң жөнөкөй санга – Мерсенн саны, ал 21121.3 –1 санына барабар. Жөнөкөй санга чексиз ж-а натуралдык сандардын бөлүнүүчүлүгүн чыгаруудагы негизги түшүнүк. Алсак сандардын бөлүнүүчүлүк теориясынын теоремасы боюнча бирден бөлөк каалагандай оң бүтүн сан жалгыз түрдө жөнөкөй сандардын көбөйтүндүсүнө ажырайт. Жөнөкөй сан чексиз көп экендиги байыркы грек математиктерине эле белгилүү болгон. Анын далилдениши Евклиддин «Негиздер» аттуу жыйнагында берилген. Жөнөкөй сан группаларды үйрөнүүдө чоң мааниге ээ. 1837-жылы немис математиги П. Дирихле a+bx арифметикалык прогрессиясында (мында x = 1, 2, ..., a, b – өз ара жөнөкөй сандар) чексиз көп жөнөкөй сандар бар экендигин далилдеген. Бул багытта алгачкы натыйжаны орус илимпозу П. Л. Чебышев алган. Ошондой эле жөнгөкөй сан боюнча изилдөө иштерин жүргүзгөн илимпоздор: франциялык математик Ж. Адамар (1896), белгиялык математик Ш. Ла Валле Пуссен (1896), 1937-жылы орус математиги И. М. Виноградов.