БАРЕНЦ ДЕӉИЗИ

БА́РЕНЦ ДЕӉИЗИ – Түндүк Муз океанындагы четки деӊиз. Европанын түндүк жээги менен Шпицберген, Франц-Иосиф жери жана Жаӊы-Жер аралынын ортосунда. Россия менен Норвегиянын жээктерин чулгап жатат. Түштүгүндө Кара Дарбазасы кысыгы аркылуу Кара деӊизи, Горло жана Воронка кысыктары аркылуу Ак деӊиз менен туташат. Аянты 1424 миӊ км². Көп бөлүгү шельфте жайгашкан; тереӊдиги 360–400 м, эӊ тереӊ жери 600 м. Суусунун көлөмү 316 миӊ км³. Жээктери булуӊ-буйткалуу, бийик, аскалуу. Деӊиз түбү кум-шагылдуу. Канин Нос жарым аралынан чыгышыраак жапыз, булуӊ-буйткалар аз. Булуӊдары: Порсангер-фьорд, Варангер-фьорд, Мотов, Кола, Печора, Чеша ж. б. Ири аралы – Колгуев. Печора дарыясы куят. Атлантика океанынан келген жылуу агымдын таасиринен деӊиздин түштүк-батыш бөлүгү тоӊбойт (суунун температурасы февралда 3–5°С, августта 7–9°Сге жогорулайт), бирок Түндүк Муз океандын муздак агымынан климаты өзгөрүп турат. Кышында түштүк-батыш, жазында жана жайында түндүк-батыш шамалдары басымдуу. Февралдын орточо темппературасы түндүгүндө –25°С, түштүк-батышында –4°С; августта түндүгүндө 0°С–1°С, түштүк-батышында 10°С. Жыл бою күн бүркөк болот. Жылдык жаан-чачыны түштүгүндө 250 мм, түштүк-батышында 500 мм. Туздуулугу түндүгүндө 32–33%, түштүк-батышында 35%ге жакын. Суткасына 2 жолу ташкындайт (6,1 мге чейин). Деӊиздин түш.-батышы жыл бою тоӊбойт. Түндүк-батышы жана түндүк-чыгышында муз жыл бою жатат. Айрым жылуу жылдары деӊиздеги муз толугу менен эрийт. Балык (треска, сельдь, пикша, сайда, деӊиз окуну, камбала) кармалат. Транспорт үчүн чоӊ мааниге ээ. Негизги порттору: Мурманск (Россия), Вардё (Норвегия). Голландиялык деӊиз саякатчысы В. Баренцтин ысмынан аталган.
Б. Мудаева.