БАРСКАН шаары: нускалардын айырмасы
м (Temirkan moved page БАРСКАН 1 to БАРСКАН шаары) |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''БАРСКАН''' , Б а р с х а н – орто кылымдагы (8–13-кылымдар) | '''БАРСКАН''' , Б а р с х а н – '''БАРСКАН''', Б а р с х а н – орто кылымдагы (8–13-кылымдар) калктуу шаарлардын бири. Барскан шаары тууралуу маалыматтар ''Ибн Хордадбек'', ''Кудама'', ''Гардизи'', ''Махмуд Кашгари'' ж. б. эмгектеринде кезигет. Ибн Хордадбех Барскан менен ''Тибетти'' (ат-Туббат) катарлаш Чыгыштын (ал-Машрик) орто ченине жайгаштырган. Кудама «Үстүңкү» (Өйдөкү) жана «Астыңкы» (Төмөнкү) деген эки Барсканды белгилеп, «Үстүңкү Барскан» айланасын тоолор курчаган көлдүн жээгинде жайгашкан өзүнчө ээлик экенин, алардын аскеринин саны 20 миңге жетерин белгилейт. Ал ээликте 4 чоң жана 5 шаарча болгон. Мындан тышкары «Астыңкы» Барскан Кудама боюнча Тараз шаарына жакын жерде болгон. Автору белгисиз ''Худуд-ал-Алам'' аттуу эмгекте ''чигилдер'' менен ''тогуз огуздар'' (Toghuzghuz) мекендеген жердин ортосунда Ысык-Көл деген көл болуп, Барскан шаары ошол көлдүн жээгинен орун алган. Гардизи боюнча Ысык-Көлдүн аяк-башы 7 күндүк жол болуп, Тоңдон (Tung) Барсканга чейин үч күндө жеткен. Автор ал шаардын аталышын ''Александр Македонский'' тарабынан көчүрүлүп келген ''перс'' (фарс, барс) улутуна байланыштырган. Барскандын башчысы (дихкан) «манак» деген титул алып жүргөн. Махмуд Кашгари Барскан (Barskhan) шаарынын тургундарынын тилиндеги айрым айырмачылыктарды көрсөтүп, шаарды узундугу отуз, туурасы он фарсах келген Ысык-Көлдүн жээгине жайгаштырган. Шаар аркылуу Улуу жибек жолунун бир тармагы өтүп, Чыгыш менен Батышты байланыштырган түйүн болуп, түргөш, карлук, караханид жана кидан мамлекеттеринин саясий, экономикалык жана маданий турмушунда маанилүү роль ойногон. 1940-жылы А. ''Бернштам'' жетектеген археологиялык экспедиция Тоң булуңунан Түпкө чейин жети шаарчаны аныктаган. Шаар 13-кылымдарда (моңголдор чабуулунан кийин) талкаланган. | ||
Ад.: Ибн Хордадбех. Книга путей и стран. /Пер. с араб., коммент., исслед., указ. и карты Н. Велихановой. Баку, 1986; Диван Лугат ат-Турк Махмуда ал-Кашгари. /Перевод, предисловие и комм. З.-А. М. Ауэзовой. А., 2005; Бартольд В. В. Отчёт о поездке в Среднюю Азию с научною целью 1893–1894 гг. СПб., 1897; Бернштам А. Н. Избранные труды по археологии и истории кыргызов и Кыргызстана. В 2-х томах. Т. II. Б., 1998; Материалы по истории кыргызов и Кыргызстана. Б., 2003, Т.1. <br />''Ө. Осмонов.'' | |||
[[Category: 2-том]] | [[Category: 2-том]] | ||
05:12, 9 Апрель (Чын куран) 2024 -деги абалы
БАРСКАН , Б а р с х а н – БАРСКАН, Б а р с х а н – орто кылымдагы (8–13-кылымдар) калктуу шаарлардын бири. Барскан шаары тууралуу маалыматтар Ибн Хордадбек, Кудама, Гардизи, Махмуд Кашгари ж. б. эмгектеринде кезигет. Ибн Хордадбех Барскан менен Тибетти (ат-Туббат) катарлаш Чыгыштын (ал-Машрик) орто ченине жайгаштырган. Кудама «Үстүңкү» (Өйдөкү) жана «Астыңкы» (Төмөнкү) деген эки Барсканды белгилеп, «Үстүңкү Барскан» айланасын тоолор курчаган көлдүн жээгинде жайгашкан өзүнчө ээлик экенин, алардын аскеринин саны 20 миңге жетерин белгилейт. Ал ээликте 4 чоң жана 5 шаарча болгон. Мындан тышкары «Астыңкы» Барскан Кудама боюнча Тараз шаарына жакын жерде болгон. Автору белгисиз Худуд-ал-Алам аттуу эмгекте чигилдер менен тогуз огуздар (Toghuzghuz) мекендеген жердин ортосунда Ысык-Көл деген көл болуп, Барскан шаары ошол көлдүн жээгинен орун алган. Гардизи боюнча Ысык-Көлдүн аяк-башы 7 күндүк жол болуп, Тоңдон (Tung) Барсканга чейин үч күндө жеткен. Автор ал шаардын аталышын Александр Македонский тарабынан көчүрүлүп келген перс (фарс, барс) улутуна байланыштырган. Барскандын башчысы (дихкан) «манак» деген титул алып жүргөн. Махмуд Кашгари Барскан (Barskhan) шаарынын тургундарынын тилиндеги айрым айырмачылыктарды көрсөтүп, шаарды узундугу отуз, туурасы он фарсах келген Ысык-Көлдүн жээгине жайгаштырган. Шаар аркылуу Улуу жибек жолунун бир тармагы өтүп, Чыгыш менен Батышты байланыштырган түйүн болуп, түргөш, карлук, караханид жана кидан мамлекеттеринин саясий, экономикалык жана маданий турмушунда маанилүү роль ойногон. 1940-жылы А. Бернштам жетектеген археологиялык экспедиция Тоң булуңунан Түпкө чейин жети шаарчаны аныктаган. Шаар 13-кылымдарда (моңголдор чабуулунан кийин) талкаланган.
Ад.: Ибн Хордадбех. Книга путей и стран. /Пер. с араб., коммент., исслед., указ. и карты Н. Велихановой. Баку, 1986; Диван Лугат ат-Турк Махмуда ал-Кашгари. /Перевод, предисловие и комм. З.-А. М. Ауэзовой. А., 2005; Бартольд В. В. Отчёт о поездке в Среднюю Азию с научною целью 1893–1894 гг. СПб., 1897; Бернштам А. Н. Избранные труды по археологии и истории кыргызов и Кыргызстана. В 2-х томах. Т. II. Б., 1998; Материалы по истории кыргызов и Кыргызстана. Б., 2003, Т.1.
Ө. Осмонов.