БАЛБАЛДАР

БАЛБАЛДАР - көчмен түрк урууларына тие­шелүү жылмаланып иштетилбей эле тигинен ор­нотулган таш мамычалар. Орхон жана енисей рун жазууларында «балбал» деп жоокердин согуш талаасында өлтүргөн душманына атап орнотул­ган кой таш айтылат. Балбалдар түшүнүгү жана анын жасалыш өзгөчөлүгү таш айкелдерден (к. Ай­кел) кескин айырмаланат. Таш айкелдер ба­йыркы түрк маданиятын чагылдырган искусство үлгүсү эсептелинип, анда аны жасаган уста каар­мандын тыш келбетин, баш кийимин, кемер жана жоо куралы сыяктуу белгилерди ташка чегүүгө аракет жасаган. Балбалдар өлтүрүлгөн душман­га атап коюлгандыктан, ага көркөм шөкөт берүүнүн кажети деле болгон эмес. Ошондуктан байыркы түрктөрдүн журт башчыларына, баа­тыр жоокерге багышталып, адегенде таш айкелдер орнотулуп, андан соң адамдын колу тийбе­ген жана көркөмдөлүп ишгетилбеген жумуру таш­тар коюлган. Рун жазууларында, айрыкча кытай жазма булактарында белгиленгендей: «эгер ал бир адам өлтүрсө, анда бир таш коюлат... Айрымдардын мындай таштары жүзгө, кээде миңге жетет». Рун жазма эстеликтеринин эч би­ринде Балбалдар аталышы көркөмдөлүп иштетилген айкел деп берилбейт жана аларда айтылган маа­лымат түрмөгүндө Балбалдар деп - кодура, кой таш ар­кылуу душмандын образын туюнтуу байкалат..М. Кожобеков.

Кыргызстандагы «Балбал» таштар

Байыркы «Балбал» таштар