БЕТАИНДЕР

БЕТАИНДЕР – амин кислоталарынын азот атому м-н үч алкил тобу бар комплекстүү туздары. Молекуласында оң заряддуу азот атому ж-а терс заряддуу карбоксил тобу болгондуктан, эки уюлдуу же биполярдуу ион тибинде болот: CH 3 _CH ‒‒ _N ‒‒ _CH ‒‒ C OO ^–

CH 3 R. Cууда жакшы, эфирде начар эрийт; эрүү t өтө жогору. Бетаиндер амин кислоталарга алкилгалогениддерди ж-а алкилсуль­фаттарды таасир кылуудан алынат. Өсүмдүк, жаныбар организмдеринде гликокол бетаин–(СН₃)₃NЕ CH₂COO кеңири таралган. Ал түссүз

кристалл, балкып эрүү t 293°С, кант өндүрүүдө анын калдыктарынан алынат. Хлордуу бетаин (аци­дол) медицинада туз кислотасынын ордуна колдону­лат. Ошондой эле полимерлешүү реакциясында эмуль­гатор, диспергатор, ал эми кагаз, тери, текстиль ж-а металлды кайра иштетүүчү өнөр жайда ным­даткыч катары колдонулат. Республикада кант заводу­нун калдыктарынан алынган Бетаиндерден мал ж-а канаттуунун азыктуулугун жогорулатуучу дары чыгарылат.