БЕХБУДИЙ
БЕХБУДИЙ Махмудкожо (10. 3. 1874, Өзбекстан, Самаркан – 25. 3. 1919, Карши шаары) – Түркстандагы жадиддик козголоңдун жетекчилеринин бири, өзбек драматургу, журналист, коомдук ишмер. Самаркан медресесин бүтүргөн (1884). 1900-жылы Египет менен Түркияга саякат жасаган. 1903-жылы Казан менен Уфа шаарында болуп, андагы жадид мектептери менен таанышат. 1904-жылы Самарканда жадид мектебин ачкан. Жадид мектептерине арнап «Кыскача жалпы география», «Ислам тарыхы» окуу китептерин, «Түркстан, Бухара жана Хива картасын» бастырып чыгарган. Россия империясындагы түрк тилдүү мусулман элдерин биримдикке чакырган макалалар жарыялаган. «Россия мусулмандарынын союзу» уюмунун программасын колдогон. 1908-жылы Самарканда акысыз китепкана ачат. 1911-жылы «Падаркуш» («Ата өлтүргүч») аттуу пьеса жазат. Бул биринчи өзбек драмасы болгон. «Айна» журналын чыгарган. 1917-жылы апрелде Ташкен шаарында өткөн мусулмандардын 1-съездине катышат. Ошол жылы 28-ноябрда өткөн Түркстан мусулмандарынын 4-съездинде Түркстан автономиясы өкмөтүнүн курамына шайланган. Бехбудий 1919-жылы январда Бакуга бара жатканда Бухара эмиринин бектеринин колуна түшүп, камакка алынып, Карши шаарында кыйноо тартып өлтүрүлгөн.
Ад.: Программные документы мусульманских политических партий, 1917–1920 гг. Оксфорд, 1985; Худайкулов А. М. Просветительская деятельность джадидов Туркестана (конец XIX–начало XX вв.). Т., 1995.