ВЕКТОР

В́ЕКТОР (лат. vector – алып жүрүүчү, бир жерден экинчи жерге которуучу) – багытталган кесинди; анын башталыш ж-а акыркы чекити көрсөтүлөт. Аны англ. математик У. Гамильтон (1845) киргизген. Ал сан маани м-н эле эмес, багыт м-н да мүнөздөлөт, мис., ылдамдык, ылдамдануу, күч ж. б. В. жоон латын тамгалары а, b, ... м-н, же кадимки алфавит тамгаларынын үстүнө сызыкча же жебе коюлуп: a, b, башталышы А, аягы В чекиттери болгон вектор АВ деп белгиленет. A В-унун узундугуна барабар оӊ сан анын модулу делет ж-а a аркылуу белгиленет. Эгер экөөнүн багыттары бирдей, модулдары барабар болсо, анда ал В-лор барабар же эркин (материалдык чекиттин кыймылынын ылдамдыгы) деп аталат. Бир түз сызыкта жаткан барабар эки В. жылышма В. (абс. катуу нерсеге таасир эткен күч) деп аталат. Эгер В-дун башталышы м-н аягы дал келишсе, ал нөл В. деп аталып, 0 м-н белгиленип, нөл векторго каалаган багыт туура келет ж-а модулу 0гө барабар болот. Бардык нөл В-лор барабар. ВА ж-а АВ карама- каршы В-лор, мында АВ = a болсо, ВА =– a га барабар. Уз. 1ге барабар болсо, бирдик В. же орт деп аталат. Эки В. бир түз сызыкта же параллель түз сызыктарда жатышса, коллинеардуу, эгер бир тегиздикте же жарыш тегиздиктерде жатышса, компланардуу деп аталат. В. түшүнүгү чоӊдукту ж-а багытты мүнөздөөчү объектилердин матем. абстракциясы катары пайда болгон. Б. Э. Канетов.