ВИВЕКАНАНДА

ВИВЕКАНА́НДА Свами (монахча аты); чыны­гы ысмы – Н а р е н д р а н а т х Д а т т (12.1.1863, Калькутта,– 4.1.1902, Белур) – ин­диялык ойчул-гуманист, философ, дин рефор­матору, коомдук ишмер. 1893-ж. Веданта окуу­сун үгүттөө, таратуу максатында В. АКШ, Япония, Улуу Британия ж. б. көп өлкөлөрдү кыдырган. 1897-ж. «Рамакришна миссиясы» деп аталган диний-реформатордук коомду уюшту­руп, аны Индияда динди жандандыруунун бор­боруна айландырган. В. адамзатты «куткаруу­нун» бирден бир каражаты – коомдун, өткөндүн руханий-диний тажрыйбасына кайрылуу деп эсептеп, буларды жүзөгө ашырууда, айрыкча Индия элинин улуттук үрп-адаттарына, байыр­тан келаткан бай диний жөрөлгөсүнө, рухий салт-санаасына чоң маани берген. Дүйнөдөгү бардык диндердин рухий бирдейликтерин бел­гилей келип, В. ошол эле учурда «бардык дин­дердин энеси» деп индуизмди эсептеген. Ин­дуизмдин филос. негизин ведантадан көргөн. В-нын социалдык көзкарашынын негизинде коомдук прогресстин төрт баскычы жатат, б. а. прогресстин жүрүшүндө төмөндөн өйдөнү көздөй ырааттуу жогорулап (брахмандардын, кшатрие­лердин, вайшьелердин, шудрлардын варналары) жүрүп отурат. Азыркы коомдо «вайшьелер доо­рунун арааны», келечекте – «шудрлар доору­нун арааны» жүрөт делет.