ДАНИКЕЕВ
ДАНИКЕЕВ Өскөн (21. 12. 1934-ж. т., Чүй обл.,
Сокулук р-ну, Чоӊ-Жар айылы) – Кыргыз эл жазуучусу (1991). Москва тоо-кен ин-тун бүткөн (1956). 1956–62-ж. Кыргыз ССР эл чарба советинин көмүр ө. ж. б-ча жетектөөчү инженери, 1962–
75-ж. ФПИде улук окутуучу, доцент, 1975–77-ж. СССР жазуучулар союзунун алдындагы Жогорку адабий курстун угуучусу, 1977– 84-ж. «Ала-Тоо» журналында бөлүм башчы, Кырг-н жазуучулар союзунда адабий кеӊешчи, 1984–91-ж. союздун секретары, 1991–
92-ж. адабий фондунун жетекчиси, 1984-жылдан Кырг-ндагы Тынчтык фондунун төрагасы.
«Бакир» (1961), «Кыздын сыры» (1963), «Эне
мээрими» (1968), «Өмүр белестери» (1970), «Кызыл аска» (1979), «Көз ирмемдеги өмүр» (1981),
«Көкөй кести» (1982), «Мурас» (1990) ж. б. чыгармалардын автору. 1940–90-жылдарда кыргыз коомчу лугу нун соци алдык ту рмушун көркөм талдоого алып, актуалдуу заманбап маселелерди козгогон. Д. «Кыздын сыры» повести м-н журтчулукка чыныгы калемгер катары таанылган. Анда жазуучу адам баласынын ыйык, улуу сезими – махабатты даӊазалаган. А. Токомбаев: «”Кыздын сыры” бул повесть эмес, кара сөз менен жазылган поэма... поэзия» деген. Повесть кыргыз ад-тында алгач ө. ж. темасына арналып, кенчилердин турмушун чагылдырган. 1981-ж. реж. Жалил Соданбек повесть б-ча көркөм фильм тарткан. «Кызыл аска» повестинде жөнөкөй адамдын тагдыры, жашоо-тиричилиги, дүйнө таанымы, турмушка мамилеси чагылдырылган. «Көз ирмемдеги өмүр» повестинде кыргыз элинин 19-к-дагы социалдык, коомдук-саясий турмушу көркөм жалпыланат. Д-ге «Көкөй кести» романы үчүн Кыргыз ССРинин Токтогул атн. мамл. сыйл. ыйгарылган (1986). Романда Улуу Ата Мекендик согуш жылдарында алыскы тоо арасында калган алты адамдын тагдыры көркөм талдоого алынган.
Сынчылар К. Асаналиев, К. Артыкбаев, С. Жигитов, А. Эркебаев, К. Ибраимов бул чыгарма кыргыз ад-тындагы жаӊычыл роман экендигин белгилешкен. «Мурас» романында көркөм стиль м-н ил. стилди чебер айкалыштырган жазуучуну ата мурастарыбыздын таржымал-тагдыры түйшөлтөт. Элибиздин этногенези, диний ишенимдери сыяктуу көйгөйлүү маселелер жазуучунун ой-толгоолору аркылуу кызыктуу берилген. 2005-ж. «Арман» аттуу роман-эссеси жарык көргөн. 1970-ж. биринчи жолу кыргыз тилинде
«Сызма геометрия» аттуу окуу китебин жазган. 1974-ж. «Инженердик графика боюнча терминологиялык сөздүктү» түзгөн. Анын орус тилинде
«Сердце матери» (1968), «Юный Кутуйан» (1988),
«Жизнь – мгновение» – «Юный Кутуйан» (М., 1989), украин тилинде «Видчай» (Киев, 1990), тажик тилинде «Рози нихон» (Душанбе, 1983) деген аталыштагы китептери жарык көргөн. Айрым чыгармалары чет тилдерге которулган. Достоевский, Лесков, Анкилов, Азиз Несин ж. б. жазуучулардын чыгармаларын кыргыз тилине которгон. «Ардак Белгиси», III даражадагы Манас ордени ж-а медалдар м-н сыйланган.
С. Егимбаева.