ГРАНАТТАР

ГРАНАТТАР (лат. granatus – бүртүкчөлүү) – силикаттар классындагы минералдар тобу. Химиялык жалпы формуласы $R_{3}^{2+}R_{2}^{3+}[SiO_{4}]_{3}$, мында R²⁺ – Mg, Fe, Mn, Ca; R³⁺ – Al, Fe, Cr. Химиялык элементтердин изоморфтук алмашуусу болушу мүмкүн.

Ошого байланыштуу азыркы учурда Гранаттар эки катарга бөлүнөт: 1) магний-марганец темирлүү Гранаттар – пироп Mg₃Al₂[SiO₄]₃, а л ь м а н д и н Fe₃Al₂[ S iO₄]₃ , спессартин Mn₃Al₂[SiO₄]₃; 2) кальцийлүү Гранаттар – гроссуляр Са₃Al₂[SiO₄]₃, андрадит Са₃Fe₂[SiO₄]₃, уваровит Са₃Сr₂[SiO₄]₃, өтө сейрек гольдманит Са₃V₂[SiO₄]₃. Ошондой эле табиятта гидрогранаттар (плазолит Са₃Al₂[SiO₄]₂ (OH)₄ ж. б.) ж-а аталган катарлар ичинде аралаш курамдуу Гранаттар да кездешет. Гранаттар куб сингониясында кристаллданат. Өӊү ар түрдүү: түссүз, жашыл, саргыч, күрөӊ, кара, кызыл, кочкул кызыл ж. б. Катуулугу курамына байланыштуу Моос шкаласы б-ча 6,0–7,5; тыгыздыгы 3,2–4,3 г/см³. Гранаттар табиятта көбүнчө контакттуу метасоматоз тоо тектеринде, гранат скарндарында, пегматит тарамдарында болот, алар гнейс ж-а метаморфизмделген сланецтерди түзүүчү минералдардан ж-а магмадан пайда болот. Эклогит, кимберлит сыяктуу өтө тереӊдикте пайда болуп, метаморфизмге чалдыккан негиздүү тоо тектерде, гидротерм тарамдарында ж-а ар түрдүү кен чачындыларында (россыпь) кеӊири тараган. Кээ бири (пироп) дайыма алмаз м-н бирге кезигет (мисалы, Якутиянын кимберлит түтүктөрү). Гранаттардын мөлтүр тунук кооз түстүүлөрү ж-а ири кристаллдарды пайда кылуучу түрлөрү (демантоид, пироп, альмандин ж. б.) зергерлик иште асыл таш катары колдонулат. Күӊүрт түстүү катуу Гранаттардан техникалык жылмалагыч материал жасалат.