ВИНЕР

ВИ́НЕР (Wiеner) Норберт (26.11.1894, Колумбия, Миссури штаты – 19.03.1964, Швеция, Сток­гольм) – амер. окумуштуу, философия доктору, проф. 14 жашында жогорку матем. билимге ээ болгон, 18 жашында матем. логикадан диссер­тация жактап, философия доктору наамын ал­ган. «Мен вундеркиндмин» китебинде өзүнүн бала чагын баяндаган (1953). Массачусетс тех­нол. ин-тунда мугалим (1919), проф. (1932-жыл­дан). Матем. логика ж-а теор. физика, потен­циал теориясы, гармониялык функциялар, жал­пы гармониялык анализ ж. б. б-ча эмгектери бар (1920–30). А. Н. Колмогоров м-н байланыш­пастан, стационардык кокустук процесстери­нин интерполяция ж-а экстраполяция теория­сынын өнүгүшүнө зор салым кошкон. Жогорку процесстер үчүн фильтрация теориясын иш­теп чыккан, ал техникада кеңири колдонулат. Экинчи дүйнөлүк согуш учурунда В. электр тармактары, эсептөө техникасы ж-а баллисти­калык эсептөөлөр б-ча изилдөө иштерин жүр­гүзгөн. 1945–47-жылдары Мехико ш-нда кардиология ин-тунда иштеген. Ошол жылда­ры башкаруу процесстери ж-а информацияны кайра иштеп чыгуу ж-а аны аралыктан берүү б-ча бирдиктүү илим түзүү ж-дөгү ойлорун айтып, илимге кибернетика терминин сунуш­таган. Эмг.: Кибернетика и общество. М., 1958; Интеграл Фурье и некоторые его приложения. М., 1963; Новые главы кибернетики. М., 1963.