ДАЛЬ
ДАЛЬ Владимир Иванович [10(22).11. 1801, Луганск – 22. 9(4. 10). 1872, Москва] – орус жазуу-
чусу, лексикограф, этнограф. 1814-ж. Петербург деӊиз корпусуна кабыл алынып, аны 1819-ж. мичман чининде бүтүргөн. (1819). Кийин Дерпт (азыркы Тарту) ун-тинин медицина ф-тин аяктаган (1829). 1833-ж. Оренбургдагы аскер губернаторунун алдындагы өзгөчө тапшырмаларды аткаруучу кызматында болгон. Орус, казак, башкыр, татарлардын арасында жашап, алардын фольклордук ж-а этногр. материалдарын жыйнаган ж-а зоол. музей ачкан. 1838-ж. Оренбург крайынын флорасы м-н фаунасы б-ча коллекция чогултканы үчүн табигый илимдер б-ча Петербург ИАнын корр. мүчөлүгүнө шайланган. А. С. Пушкин м-н достук мамиледе болгон. 1882-ж. өзү иштеп чыккан орус жомокторун, ылакаптарын басып чыгарган. Казак Луганский деген псевдоним м-н аӊгеме, повесть жазган. Замандаштары аны жазуучу катары билишсе да, Д-дын тарыхта калган эӊ негизги иши 200000дей сөздү камтыган «Тирүү улуу орус тилинин түшүндүрмө сөздүгү» болуп эсептелет. Ал бул сөздүктүн (т. 1–4, 1863–66) үстүндө 50 жылдай эмгектенген. Д. бул эмгеги үчүн ИАнын М. Ломоносов сыйл., Орус геогр. коомунун Константин алтын медалына татыктуу болгон. 1863-ж. ИАнын ардактуу мүчөсү болуп шайланган.
Эмг.: Полн. собр. соч. Т. 1–10. СПБ, 1897–98; Толковый словарь живого великорусского языка / Под. ред. И. А. Бодуэна де Куртенэ. Т. 1–4. М., 1955; Пословицы русского народа. М., 1957; Повести. Рассказы. Очерки. Сказки. М.; Л., 1961.
Ад.: Бесараб М. Я. В. Даль. 2-е изд. М., 1972; Матвиевская Г. П., Зубова И. К. В. И. Даль. М., 2002 (библ.). Ч. Жумагулов.