ДЕ БРОЙЛЬ ТОЛКУНУ

ДЕ БРО́ЙЛЬ ТОЛКУНУ – микробөлүкчөлөр м-н байланышкан ж-а алардын кванттык та­биятын чагылдырган толкун. 1924-ж. фр. фи­зик Л. де Бройль мурда далилденген фотондор­дун корпускулалык-толкундук касиетине баш­ка микробөлүкчөлөр да (электрон, протон, ме­зондор ж. б.) ээ болот деген гипотезаны бирин­чи айткан. О. эле, микробөлчөктөрдүн толкун­дук ж-а корпускулалык касиеттери арасында­гы сандык катыштар фотондордукундай деп бо­жомолдогон. Бөлүкчө энергияга (ε) ж-а импуль­ска (p) ээ болсо, анда ал бөлүкчө м-н жыштыгы v=ε/h ж-а уз. λ=h/p болгон толкун байланыш­кан, мында h~6 · 10^–27 эрг ·c – Планк туруктуу­лугу. Мындай толкун д. Б. т. деп аталат, анын уз. λ=h/m, мында m – бөлүкчөнүн массасы, υ – ылдамдыгы. Бөлүкчөнүн массасы ж-а ылдам­дыгы канчалык кичине болсо, бул толкундун узундугу ошончолук чоӊ болот. Мис., 1 м/с ыл­дамдыкта кыймылдап келе жаткан массасы 1 г бөлүкчө толкун уз. λ≈10^–18C га барабар толкунга туура келет. Бирок иш жүзүндө мындай толкун­ду байкоо мүмкүн эмес. Де Бройль божомолун 1927-ж. амер. физиктер К. Дэвиссон м-н Л. Жер­мер далилдеген. Азыркы мезгилде д. Б. т. инж. иштерде кеӊири колдонулат.