ДЕКАН БӨКСӨ ТООСУ
ДЕКА́Н БӨКСӨ ТООСУ , Д е к а н (санскритче дакшина – түштүк) Индстан ж. а-нын ички бөлүгүн ээлейт; Индияда. Батыш ж-а Чыгыш Гат тоолору м-н чектешет. Аянты 1 млн км2дей.
Чыгышка карай 600–900 мден 300–500 мге чейин жапыздаган тектирлүү түздүктөр басымдуу; ал түздүктөрдөн жетим тоолор ж-а дөбө-дөӊ- сөөлөр көтөрүлүп турат. Түн.-батышына супа сымал тоолуу-тепкичтүү структуралык-денудациялык рельеф мүнөздүү. Геол. жактан Д. б. т.
Индия платформасынын бир бөлүгү; ал негизинен архей м-н протерозойдун гнейс кристаллдык сланец, кварцит тоотектеринен түзүлүп, аларды гранит интрузиялары жиреп чыккан. Аймагынын 52 миӊ км2 жерин (негизинен түн.-батышын) үбөлөндү латерит кыртышы ж-а калыӊдыгы 1500–2000 мге жеткен, бор мезгилинин аягында ж-а эоценде пайда болгон базальт катмары (трапп) жаап жатат. Климаты субэкватордук, муссондук. Ноябрдан мартка чейин серүүн кургакчыл, марттан майга чейин ысык кургакчыл, майдан ноябрга чейин ысык жаанчыл климат өкүм сүрөт. Жылдык жаан-чачыны 500–700 мм, тоолордун айдарым капталдарында 2500–3000 мм (көбү жайында жаайт). Майдын (эӊ жылуу айы) майдын орт. темп-расы 29–32°С, январдыкы 21–24°С. Ири дарыялары: Нарбада, Маханади, Годавари, Кришна, Кавери; негизинен сугатка пайдаланылат. Айдарым капталдарда жалбырагы күбүлмө муссон токою, борб. бөлүгүндө саванна ж-а сейрек токой, жаанчачындан ыктоо калган Батыш Гат тоолорунда чөлдөшкөн саванна үстөмдүк кылат. Көп бөлүгү (аймагынын 60%) айдоо (дан эгиндери, пахта ж. б.). Ири шаарлары: Бенгалуру, Пуна, Хайдарабат.