ГАДОЛИНИЙ

ГАДОЛИ́НИЙ (лат. Gadolinium), Gd – элементтердин мезгилдик системасынын III тобунан орун алган химиялык элемент. Катар номери 64, ат. м. 157,25. Г. лантаноиддерге кирет. Жаратылышта массалык сандары 152, 153, 154–158, 160 болгон изотоптору табылган. Жер кыртышындагы массасы 8.10–4%. 1880-жылы Швейцариялык химик Ж. де Мариньяк ачкан, 1886-жылы П. Лекок де Буабодран 1-жолу оксиди (Gd₂O₃) түрүндө бөлүп алган. Гадолиний жумшак күмүш түстөгү ак металл; тыгыздыгы 7,895 г/см³, балкып эрүү температурасы 1312°С; кайноо температурасы 3250°С; бирикмелеринде окистенүү даражасы +3. Абада окистенет; суу, HCl, HNO₃, H₂SO₄ м-н бөлмө температурасында, ал эми ысытканда Н₂, N₂, С, Р м-н реакцияга кирет. Гадолиний фториддерин металлотермиялык калыбына келтирүүдөн алынат. Темир, никель, кобальттын магниттүү куймаларына кошулат. Гадолиний бирикмелери (Gd₂O₃, Gd₂S₃ ж. б.) жарым өткөргүч касиетке ээ болгондуктан, оптоэлектроникада колдонулат.