ДЕШТ-И КЫПЧАК
ДЕШТ-И КЫПЧА́К , К ы п ч а к т а л а а с ы – 11–16-кылымдардын жазма булактарынан белгилүү болгон, Борбордук Азиянын түндүк-батышынан орун алган тарыхый-географиялык аймак. Түштүгүндө Аму- Дарыя м-н Сыр-Дарыянын төмөнкү алабынан баштап, түндүгү Урал тоолорунун жарымы, чыгышында Батыш Алтай ж-а Иртыш өзөнүнүн эки өйүзү; батышы Дунайдын төмөнкү агымына чейинки жерлерди кучагына алган. Бул аталыш алгачкы ирет (1030) фарсы акыны Насир-и Хосровдун дастанында эскерилет. Аймакта башка калктар (огуз ж. б. тилдүү түрк уруулар, финн-угорлор ж. б.) жашаса да, кыпчактардын саясий ролунун өсүшүнөн улам фарсы тилинде Дешт-и Кыпчак деп аталган. Орус жылнаамаларында бул аймак «половец талаасы», «куман талаасы» деген ат м-н да белгилүү. Моӊгол чабуулунан кийин деле бул аймак өзүнүн атын сактап, Урал (Жайык) суусунун чыгыш жак бөлүгү Ак Ордого карайт. Бул аймакта жашашкан уруулардын көбү кийинчерээк Орто Азия м-н Казакстан элдерин кураган түрк элдеринин курамына кирип, алардын этностук бөлүгүн түзгөн.
Ад.: Кудряшов К. В. Половецкая степь. М., 1948; Плетнева С. А. Половцы. М., 1990.
О. Каратаев.