ДИАЛЕКТОЛОГИЯ

ДИАЛЕКТОЛО́ГИЯ (диалект ж-а ...логия) – тил илиминин диалектилерди изилдеп үйрөтүүчү ж-а иретке салуучу бөлүгү. Диалектология илими диалекто­графия (мүнөздөөчү) ж-а тарыхый Диалектология деп бөлү­нөт. Диалектология жолу м-н диалектилерди үйрөнүү учур­дагы диалектилердин түзүлүш-аймактык жик­телиши, кайсы бир тилдин диалектилеринин фонетикалык системасы, грамматикалык түзүлүшү, сөздүк курамы жөнүндө ырааттуу маалымат берет. Жергиликтүү говор (айтым), диалектинин өзгөчөлүктөрү, ай­мактык таралыш чеги, изоглассасы лингвисти­калык география аркылуу аныкталат, коӊшу тилдер м-н болгон мамилеси белгиленет. Диа­лектилерди мындай синхрондук үйрөнүү, аймак­тык таралышты салыштырып талдоо аны тары­хый-диахрондук жактан үйрөнүүгө жол ачат. Та­рыхый Диалектология азыркы диалект, говорлордун түзүлү­шүн, тарыхый өнүгүшүн жазма эстеликтердин тили ж-а тарых, этнография, археологиянын маа­лыматтары м-н айкалыштыра салыштырып изил­дейт. Тилдин диалектилерге бөлүнүшү байыркы замандан бери эле белгилүү. Тилдеги диалектилик өзгөчөлүктөр 19-кылымдан Батыш Европада, Россия­да элдик маданият, этнография, фольклор м-н бай­ланышта изилденет. Диалектологиянын кийинки өнүгүшү тил илиминдеги младограмматика агымы м-н тыгыз байланыштуу, к. Кыргыз диалектологиясы.