ДИССИМИЛЯЦИЯ

ДИССИМИЛЯ́ЦИЯ , к а т а б о л и з м – татаал орг. кошулмалардын (белок, нуклеин к-тала­ры, май ж-а углеводдор) жөнөкөй заттарга че­йин ажырашы. Ажыроо реакцияларында та­таал кошулманын молекуласында хим. байла­нышкан энергия бошонуп чыгып, аденозинтри­фосфаттын (АТФ) фосфаттык байланыштары­нын энергиясына айланат. Д. гидролиз ж-а окис­тенүү реакцияларынын натыйжасында ишке ашырылат. Зат алмашууда Д-нын бир катар про­цесстери (дем алуу, ачуу, гликолиз) негизги мааниге ээ. Анын реакциялары кычкылтектүү чөйрөдө (аэробдук дем алуу) ж-а кычкылтексиз чөйрөдө (анаэробдук – гликолиз, ачуу) жүрөт. Кычкылтектүү чөйрөдө ажыраганда (дем алуу) орг. заттар СО₂ ж-а Н₂Ого чейин толук ажы­райт. Ар түрдүү орг. кошулмалар ажыраганда, СО₂ ж-а Н₂О м-н бирге башка да молекулалар пайда болот. Азот алмашуунун акыркы продук­тулары – мочевина, аммиак ж. б. Өсүмдүктөрдө

СО₂нин теңи, NН₃ бүт бойдон орг. Заттарды синтездөө үчүн керектелет.