ЖАРАНДЫК КОРГОНУУ
ЖАРАНДЫК КОРГОНУУ – калкты душмандын мүмкүн боло турган кол салуусунан сактоо ж-а эл чарбасынын туруктуу иштешин камсыз кылуу максатында тынчтык ж-а согуш мезгилинде жүргүзүлүүчү жалпы мамл. коргонуу чараларынын системасы. Калкты ж-а чарбаны коргоо чаралары 1-дүйнөлүк согуш (1914–18) убагында эле башталып, 2-дүйнөлүк согуш (1939–45) учурунда маанилүү роль ойногон. Куралдуу күчтөрдө ядролук куралдардын, ракеталардын пайда болушуна ж-а көбөйүшүнө байланыштуу 1950- жылдардан ири мамлекеттердин көпчүлүгүндө Ж. к. түзүлгөн. 1972-жылдан Ж. к-нун эл аралык уюму уюшулуп, ага Африка, Латын Америка ж-а Азия өлкөлөрү кирген. Ж. к-га жалпы жетекчиликти өлкөнүн өкмөтү, ал эми жержерлерде жерг. өкмөт уюмдары жүргүзөт. Ж. к. тынчтык ж-а согуш мезгилинде пайда болгон коркунучтардан калкты коргоо ж-а коргонуу ыкмаларына үйрөтүү, калкты, материалдык ж-а маданий дөөлөттөрдү кыйроодон сактап калуу үчүн кечиктирилгис иштерди жүргүзүп, аларды коопсуз аймактарга көчүрүү, керектүү коммуналдык-тех. кызматтардын ж-а коммуникациялардын туруктуу иштешин камсыз кылуучу шарттарды түзүү, азык-түлүктү, сууну сактоо ж. б. милдеттерди аткарат. Ж. к. аймактык-өндүрүштүк принцип б-ча уюштурулуп, Ж. к. жаатындагы иштер «Жарандык коргонуу жөнүндө» КРдин мыйзам жоболору ж-а ченемдик-укуктук актылары м-н жөнгө салынат. Өлкөбүздө Ж. к-ну КРдин Премьер-министри жетектейт. КРдин Өзгөчө кырдаалдар министрлигинде Ж. к. башкы башкармалыгы, облустарда, Бишкек, Ош ш-нда Ж. к. башкармалыктары, райондордо ж-а шаарларда Ж. к. бөлүмдөрү, министрликтерде, мамл. к-ттерде, адм. ведомстволордо Жарандык коргонуу штабы бар. Ж. к. күчтөрүнүн уюштуруу түзүмү ж-а штаттык саны КРдин Өзгөчө кырдаалдар министрлиги тарабынан аныкталат ж-а КРдин Президенти тарабынан бекитилет.