ЖЕНЕВА
ЖЕНЕ́ВА – Швейцариядагы шаар. Женева кантонунун (адм.-айм. бирдик) адм. борбору. Женева көлүнүн түш.-батыш жээгиндеги адырлуу (бийикт. 372 м) кооз жерде жайгашкан. Калкы 179,2 миң (2007, 40%ке жакыны чет өлкөлүктөр; агломерациясында 750 миңдей); калкынын саны б-ча Цюрихтен кийинки 2-шаар. Ири жолдор тоому. Маанилүү т. ж. түйүнү. Эл аралык автовокзалы ж-а аэропорту бар. Алгач Юлий Цезарь тарабынан Генева деген ат м-н эскерилет. Б. з-дын 400-жылында епископтук ыйгарылган. 14–15-к-да ярмаркалары м-н даңкталган, ки-
йинчерээк кредит-банк, 16-к-да (Ж. Кальвиндин убагында) европ. реформациянын борборуна айланган. 19-к-дын 2-жарымы 20-к-дын башынан Европанын ар кайсы өлкөлөрүнөн келген революция эмигранттарынын ири борбору болгон. 1866-ж. 1-Интернационалдын 1-конгресси өткөн. 1907-ж. Ж-да чиркөө мамлекеттен ажыратылган. Ж. – Швейцария м-н Европанын ири банк-финансы борбору. Машина куруу, так механика (геодезия аспаптары, так эсептөөчү приборлор, мед. аппараттар ж. б.), саат (кээ бир фирмалары кымбат баалуу сааттарды ж-а зер буюмдарды чыгарат), хим., тигүү, текстиль, полигр., тамак-аш (негизинен шоколад, тамеки) ө. ж. ишканалары иштейт. Татымалдарды чыгаруу б-ча дүйнөлүк лидерлердин бири. Ж. – Европадагы парфюмерия ө. ж-нын маанилүү борбору. Ун-ттер, ин-ттар, ил. из. ин-ттары, калк китепканасы (2 млнго жакын китеп, а. и. 6,5 миң кол жазма сакталууда), асем иск-во, дизайн ж-а саат жасоочу чеберлердин жогорку мектептери, консерватория, музейлер (иск-во ж-а тарых, этногр., сүрөтчү Ж. Ж. Руссонун ж. б.), Гран-театр, «Виктория-холл» ири концерт залы бар. Көптөгөн эл аралык уюмдар (негизинен Улуттар лигасынын, Кызыл Крест, БУУнун бөлүмдөрү, Бүткүл дүйнөлүк ж-а эл аралык көптөгөн уюмдар) орун алган жай. Эл аралык конф-ялар, жыйындар, мамлекет башчыларынын жолугушуулары өткөрүлөт. Готика стилиндеги собор (12–14-к.) ж-а ратуша, Сент-Мари Мадлен (14–15-к.) ж-а Сен-Жерве (15-к.) чиркөөлөрү, ратуша (15-к.), ренессанс ж-а классицизм стилиндеги курулуштар (17–19-к.) сакталган. Асма көпүрөсү бар. Музыкант-аткаруучуларын эл аралык конкурстары (1939-жылдан), жыл сайын Ж. эл аралык автосалону, ойлоп табуулардын эл аралык көргөзмөсү, антиквариат ж-а уникалдуу сааттардын аукциондору ж. б. өткөрүлүп турат. Ботан. бак (5 млндон ашык өсүмдүктөр өстүрүлөт; тропика оранжереясы, көлмөлөр) уюштурулган. Шаардын аймагынын 20%тен ашыгын парк (а. и. Рона д-нын ортосундагы), гүлбактар ж-а бактар ээлейт. Шаардын четинде жүзүм айдалып, шарап жасалат. Туризм өнүккөн.