ГРЕК-ТҮРК СОГУШУ (1919–22)

ГРЕК-ТҮРК СОГУШУ (1919–22) – Антанта мамлекеттеринин баскынчылыгына каршы түрк элинин улуттук-боштондук согушу. Биринчи дүйнөлүк согушта Осмон империясы жеӊилгенден кийин англ., фр., италиялык аскерлер Түркиянын көп жерин оккупациялаган. Алдыӊкы державалардын чечими б-ча грек аскерлери Измирге басып кирет. Бирок Түркияда 1918-ж. башталган улуттук-боштондук кыймыл оккупанттардын планын жүзөгө ашырткан жок (к. Кемалчылар революциясы). 1920-ж. 23-апрелде кемалчылар Түркиянын жаӊы улуттук Улуу чогулушун чакырып, Ататүрк башкарган Улуттук өкмөтү түзүлгөн. Бул өкмөттүн аскерлеринен грек армиясы 2 жолу (1921-ж. 10-январь, 31-март) жеӊилсе да, Анкарага өтө жакын кирип келген. Ушундай кырдаалда Түркия м-н РСФСРдин ортосунда Достук ж-а бир туугандык ж-дө келишимдин (1921-ж. 16-март) түзүлүшү түрк элинин улуттук-боштондук күрөшүнө чоӊ жардам берген. Түрк аскерлери 1922-ж. 30-августта Думлупынардын жанындагы салгылашта грек армиясын талкалап, 9-сентябрда Измирди, 18-сентябрда бүткүл Анадолуну бошоткон. Муаний убактылуу элдешүүсү (1922), Лозанна тынчтык келишими (1923) Г.-т. с-н бүтүрүп, Түркия өз алдынчалыгын сактап калган.