ИМПОТЕНЦИЯ

ИМПОТЕ́НЦИЯ (лат. impotēntia – начардык, алсыздык), ж ы н ы с а л с ы з д ы г ы – негизинен эркектин жыныстык катнашууга жөндөмсүз абалы. И-га айрыкча ички ж-а сырт­кы жыныс органдарынын тубаса кемтиги, функ­циясынын бузулушу себеп болот. Жыныстык катнашууда өзүн-өзү кемсинтүү, оорууну сезүү, бири-бирин жактырбоо же түгөйлөрдүн уялы­шы жыныстык катнашуунун начарлашына алып келет. Мындай жасалган И-нын (псевдо­импотенция) түрү эркектерде да, аялдарда да жо­лугушу ыктымал. И-нын нейрогумордук түрү борб. нерв системасынын (психоз, олигофрения, неврастения, невроз) ж-а ички секреция безде­ринин ооруларында келип чыгат. Өтө чарчоо, уйкунун бузулушу, кайгыруу, баш ооруу, болор­болбоско ачуулануу, о. эле, омуртка же жүлүн оорулары И-га дуушарлантышы мүмкүн. Эяку­ляциянын өзгөрүшүндө аялдын мамилеси зор мааниге ээ. О. эле, такай ичкилик ичүү, таме­ки тартуу борб. ж-а четки нерв системасына терс таасир этип, И-га түрткү бериши ыктымал. Жыныс мүчөсүнүн чыңалышы (эрекция) эяку­ляцияга байланыштуу болот. Жыныс мүчөсүнүн

кырсыкка учурашы да И-га алып келиши мүмкүн. Эркек баланын эн безинин сезгениши, жетилбей калышы, ички секреция бездеринин функциясынын начарлашы И-га түрткү болу­шу мүмкүн. Узак убакытка жыныстык катна­шуудан баш тарткан, тескерисинче жыныстык катнашууну эрте баштаган, түрдүү жол м-н жыныс мүчөсүн чыңалтууга аракеттенген эркек­терде И. эрте болот. И-нын негизги белгилери: эркектин жыныс мүчөсүнүн чыңалышы начар­лайт, о. эле урук суюктугунун (эрендик) түшүүсү бузулат. Дарылануу үчүн сексопатолог, гинеко­лог, уролог, невропатологго кайрылуу керек. Ал оорулуу адамды текшерүү м-н себебин таап да­рылайт. И. м а л д а – эркек малдын тукум берүүгө жараксыздыгы, ургаачы малдын кы­сыр калуу себептеринин бири. И-нын 2 форма­сы: 1) эркек малдын куутка толук же жарым жартылай жараксыздыгы; 2) эркек мал куутка нормалдуу катышып, бирок уругу тукум берүүгө жараксыз болушу. И-ны пайда кылуучу себеп­тер – рациондо белок, витамин, макро­ж-а мик­роэлементтердин жетишсиздиги, моциондун жок болушу, борб. нерв системасынын ж-а жыныс органдарынын оорушу, малдын карылыгы. И. кээде тубаса да болушу мүмкүн. Дарылоо гор­мон заттарын, дары каражаттарын колдонуу ж-а операциялык жол м-н жүргүзүлөт.